Η εξέγερση του Δεκέμβρη 1944

Προλεταριακή Σημαία φ. 284, 26-11-1994

  

Είμαστε μεις

των τανκς οι νεκροθάφτες

μπουρλοτιέρηδες εμείς

πρωτοπόροι της Αθήνας

για μια λεύτερη ζωή…

Οι ιμπεριαλιστές έθεσαν στο λαό το δίλημμα: εξανδραποδισμός ή αγώνας. Και ο λαός διάλεξε το δεύτερο.

Στο σημερινό «λευκό» τοπίο στην «ησυχία» της χειμερίας νάρκης που φαίνεται να κυριαρχεί στο πολιτικό σκηνικό, ο κόκκινος Δεκέμβρης του 1944 μένει χαραγμένος παντοτινά στη μνήμη ενός ολάκερου λαού. Ο εξεγερμένος λαός που βρίσκεται πραγματικά στην εξουσία, ύστερα από θυσίες και αίμα των παιδιών του, αποφασίζεται να δολοφονηθεί, να εξανδραποδιστεί, να υποταχθεί πλήρως στο ανερχόμενο ρεύμα της καπιταλιστικής δικτατορίας των νικητών ιμπεριαλιστών που προέκυψαν από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι μάχες της Αθήνας και του Πειραιά συγκλόνισαν όλη την ανθρωπότητα, όπως ακριβώς πριν λίγα χρόνια η ισπανική επανάσταση. Δίδαξαν το μονόδρομο που μένει σε κάθε λαό όταν δολοφονείται, όταν του αφαιρούν τη δυνατότητα να γίνει κυρίαρχος, να υπάρχει. Χρόνια τώρα το καπιταλιστικό σύστημα και οι εκφραστές του προσπαθούν να εξαφανίσουν αυτό ακριβώς το μήνυμα, να το παραποιήσουν, όπως πολύ χοντροκομμένα έκαναν και τότε, όταν δε χρειάζονταν τα προσχήματα.

Η λαϊκή εξέγερση του Δεκέμβρη αποτελεί σταθμό στην πορεία αυτού του λαού για ανεξαρτησία, για πραγμάτωση της δικιάς του ιστορίας, για την ουσιαστική του παρουσία στο πολιτικό σκηνικό χωρίς αφεντάδες και εκμεταλλευτές. Η ήττα του δεν οφείλεται στις διαθέσεις του, στις δυνατότητες που έχει ως λαός, στις προσπάθειες που κατέβαλε για να νικήσει. Αυτό είναι το ουσιαστικότερο συμπέρασμα που πρέπει να αποκαλύψει το σύγχρονο επαναστατικό κίνημα που οικοδομείται 50 χρόνια μετά. Η πραγματικά αστείρευτη δύναμη αυτών των μαζών υποτάχθηκε γιατί αφενός συνάντησε απέναντί της το σύνολο των τότε κυρίαρχων αντιδραστικών δυνάμεων, αλλά και γιατί εξίσου υπονομεύτηκε από μια ηγεσία που δεν στάθηκε στο ύψος των απαιτήσεών της.

Τόσα χρόνια η αντιδραστική καπιταλιστική τάξη πραγμάτων φροντίζει με δολοφονίες, τρομοκρατία, δικτατορίες, διωγμούς αλλά παράλληλα και με ψευτοπροοδευτισμούς και λαϊκισμούς να πείσει τους εργαζόμενους ότι εφόσον τότε που έλεγχαν όλη τη Ελλάδα -και όχι μόνο της Αθήνα- δεν κατάφεραν να επιβληθούν, τώρα πια είναι αδύνατον και η τύχη της αναγκαστικής εξέγερσης του Δεκέμβρη ήταν προδιαγεγραμμένη. Δεν τολμούν να παραδεχτούν όμως ότι η πραγματική «τύχη» διαμορφώνεται. Την απάντηση που τους πρέπει τη χτίζει η ίδια η εργαζόμενη τάξη και οι εργαζόμενοι κάθε μέρα από τότε, όπως και πριν -και αυτό το γνώρισαν πολύ καλά- με τις αμέτρητες θυσίες και αγώνες που έδωσαν για να υπερασπιστούν την ίδια τους τη ζωή, την ίδια τους την ιδεολογία. Με την αντίσταση που πρόβαλαν σε διώξεις, εκτελέσεις, Μακρονήσια, με τις απεργίες που μάτωσαν τα πεζοδρόμια, με τη σημερινή στάση ανεμπιστοσύνης προς τους επίσημους «εκπροσώπους» του λαού, που εκδηλώνεται ολοένα και μαζικότερα με την αμφισβήτηση των δελεαστικών (απ)αξιών που τους προσφέρονται, με την υποβόσκουσα στο πιο εσωτερικό φυλλοκάρδι αυτού του λαού «σιωπηλή» αναζήτηση ελπίδας για επαναστατική αλλαγή της απάνθρωπης ζωής που αναγκάζεται να βιώνει.

Γιατί, όσο κι αν φαίνονται γύρω μας όλα «λευκά», ο κόκκινος Δεκέμβρης, τα ηρωικά γυναικόπαιδα των γειτονιών της Αθήνας, τα οδοφράγματα της λαϊκής άμυνας έχουν βάψει ανεξίτηλα τις καρδιές αυτού του λαού αλλά και τα χέρια των δυναστών του.

 

Η εξέγερση του Δεκέμβρη 1944

Η σατανικά, ωμά σχεδιασμένη απόφαση του αγγλικού ιμπεριαλισμού να επιβάλει την κυριαρχία του στη χώρα μας πάρθηκε πολύ νωρίς. «Σταθμοί» της στάθηκαν η αποστολή πλήθους αξιωματικών-συνδέσμων στα βουνά της Ελλάδας, η προβολή του Ζέρβα, που σύμφωνα με τα όσα καταμαρτύρησε στενός συνεργάτης του «βγήκε στο βουνό με τις κλωτσιές», η αποστολή Τσιγάντε, η αποστολή Ντοτ Σκοτ για συζητήσεις με τους Γερμανούς για τη συγκρότηση αντιΕΑΜικού μετώπου, οι μηχανορραφίες στη Μέση Ανατολή, η προσπάθειες διάβρωσης του αντιφασιστικού φρονήματος των φαντάρων, ναυτών, αεροπόρων και ναυτεργατών που κατέληξε στην ωμή επίθεση εναντίον τους, στους φόνους και τον εγκλεισμό δεκάδων χιλιάδων απ’ αυτούς στα στρατόπεδα της Αφρικής. Ταυτόχρονα, με το Λίβανο και αργότερα με την Καζέρτα συμπληρώνονται οι «νομικοί όροι» για την επιβολή αγγλικής κατοχής στην Ελλάδα μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Απέναντι σ’ αυτή την ωμή αποικιοκρατική επίθεση ξεσηκώθηκε ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά και έδωσε τη μάχη των 33 ημερών, που θα ήταν νικηφόρα παρά τη συντριπτική υπεροχή του αγγλικού ιμπεριαλισμού και των συμμάχων του, αν το λαϊκό κίνημα της χώρας είχε επικεφαλής του άξια και σταθερή ηγεσία. Όμως, η ανικανότητα και η αστάθεια της ηγεσίας αυτής δεν εκδηλώθηκε μονάχα το Δεκέμβρη. Η Βάρκιζα στάθηκε η κατάληξη μιας σειράς ενεργειών που διευκόλυναν τον αγγλικό ιμπεριαλισμό και τους συμμάχους του, τους Έλληνες υποτακτικούς του στις ολοφάνερες απαίσιες προθέσεις του.

Τον Αύγουστο του 1944 στη συνεδρίαση της ΚΕ του ΚΚΕ στα Πετρίλια, ο Σιάντος θα δηλώσει ορθά κοφτά πως «ούτε σκέψη δεν πρέπει να γίνεται για σύγκρουση με τους Άγγλους». Το ένα φέρνει το άλλο έτσι που μετά το Λίβανο έρχεται η Καζέρτα και το σύνθημα: «η Αθήνα να γίνει Παρίσι» μετατρέπεται στο σύνθημα «να τηρήσουμε την τάξη»…

Οι προκλήσεις αρχίζουν από την πρώτη μέρα της απελευθέρωσης, αρχίζουν με τους πυροβολισμούς από τα ξενοδοχεία της Πανεπιστημίου και Σταδίου από ταγματασφαλίτες. Η ηγεσία του ΚΚΕ επεμβαίνει κάθε τόσο για να συγκρατεί τη λαϊκή οργή. Ο επιλεγμένος από την «κυβέρνηση εθνικής ενότητος» για αντιστράτηγος Α. Οθωναίος υποβάλλει την παραίτησή του γιατί ο Σκόμπι του φέρεται σαν σε υποτακτικό. Οι ΕΑΜικοί υπουργοί που έχουν πάρει τα οικονομικά υπουργεία καλούνται να λύσουν προβλήματα που δεν μπορούν  να λυθούν παρά με ριζικά μέτρα. Ο Σβώλος και ο Αγγελόπουλος (υπουργός και υφυπουργός οικονομικών) με τα μέτρα τους χτυπούν τους μικροκαταθέτες… Το αντιλαϊκό αυτό μέτρο το εκμεταλλεύεται η αντίδραση και το υπερασπίζεται «αναγκαστικά» το ΚΚΕ και το ΕΑΜ. Ο επισιτισμός γίνεται όπλο εκβιασμού στα χέρια των Αγγλοαμερικάνων. Όμως οι προθεσμίες τρέχουν… Οι Άγγλοι και ο Παπανδρέου έχουν καθορίσει τις 10 Δεκέμβρη του ’44 σαν ημερομηνία διάλυσης του ΕΛΑΣ και παράδοσης των όπλων. Στους ηγετικούς κύκλους του ΚΚΕ επικρατεί ευφορία που μεταδίδεται και προς τα κάτω.

Στην Εθνοφυλακή που θα αντικαταστήσει τη Χωροφυλακή και την Εθνική Πολιτοφυλακή, τοποθετείται ένας μεγάλος αριθμός ταγματασφαλιτών αξιωματικών. Όταν ξεσκεπάζεται το πράγμα, ο Παπανδρέου δηλώνει ότι «παρεισέφρησαν» στον κατάλογο. Αντικαθιστά τον υφυπουργό Στρατιωτικών με τον επιτελάρχη της ΚΕ του ΕΛΑΣ, στρατηγό Π. Σαρηγιάννη. Ύστερα από σκληρές διαπραγματεύσεις συμφωνούν ο Παπανδρέου και η κυβέρνησή του να σχηματιστεί ο νέος στρατός με βάση ίσες δυνάμεις του ΕΛΑΣ με ίσες δυνάμεις Ορεινής Ταξιαρχίας, Ι. Λόχου και ΕΔΕΣ. Όμως, ενώ φαίνεται πως λύνεται το ζήτημα, ο Παπανδρέου κάνει το παπατζιλίκι του: Βγάζει έξω από τον λογαριασμό την «Ορεινή Ταξιαρχία» και τον «Ιερό Λόχο», που θα παρέμεναν γιατί αυτή ήταν εντολή του Τσόρτσιλ, και λογαριάζει μία ταξιαρχία του ΕΛΑΣ και μία του ΕΔΕΣ. Αργότερα ο Γ. Καφαντάρης θα δηλώσει πως ο Γ. Παπανδρέου με την επιμονή του να διατηρήσει τους «πραιτοριανούς» (Ορεινή Ταξιαρχία) προκάλεσε τον Δεκέμβρη.

Μπορούσε ο ΕΛΑΣ να επικρατήσει σε Αθήνα-Πειραιά; Αν αμέσως μετά το χτύπημα των άοπλων διαδηλωτών στις 3 και 4 Δεκέμβρη και την ανοιχτή επέμβαση των ειδικών μονάδων (Πίκετ) των Άγγλων για να κλείσουν τα γραφεία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, να δολοφονούν και να συλλαμβάνουν, εκδηλωνόταν άμεση ενέργεια, η υπόθεση θα είχε κριθεί το πολύ σε δύο μέρες στην Αθήνα και τον Πειραιά, από τις μονάδες του ΕΛΑΣ της Αθήνας και του Πειραιά μονάχα. Τι κράταγαν οι Άγγλοι και οι συνεργάτες τους; Το κέντρο της Αθήνας, το Γουδί (Ορεινή Ταξιαρχία) και το αεροδρόμιο του Ελληνικού. Το ίδιο και στον Πειραιά. Αλλά ο Γ. Σιάντος ανασυγκροτεί την ΚΕ του ΕΛΑΣ με δύο στρατηγούς υποτακτικούς του, αχρηστεύει το γενικό στρατηγείο του ΕΛΑΣ στη Λαμία, διοικεί, κατευθύνει χωρίς να λογαριάζει κανέναν εκτός βέβαια από τον Γ. Ιωαννίδη, τον Παρτσαλίδη και μερικούς ευνοούμενούς του αξιωματικούς. Αφήνει να περνάει ο καιρός με χτυπήματα στα αστυνομικά τμήματα και με υπομνήματα στο Σκόμπι και τους αμερικανούς αξιωματικούς - συνδέσμους, ενώ οι Άγγλοι ενισχύονται αδιάκοπα με άντρες, υλικό και διενεργούν όλο και πιο μαζικές επιθέσεις. Ο Σιάντος κουβαλάει αργοπορημένα μονάδες από τον ΕΛΑΣ του βουνού. Αφήνει ατιμώρητες ανοιχτές προδοσίες όπως του Μούντριχα, που δε μετακινεί έγκαιρα τη δεύτερη μεραρχία και στοιβάζει φύρδην μίγδην αντάρτες σε χώρους που δεν μπορούσαν να αναπτυχθούν (Μακρυγιάννη), ενώ αφήνει ακάλυπτες άλλες περιοχές. Παρά τον τέτοιο τρόπο διεύθυνσης της μάχης, οι Άγγλοι βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση. Ο αρχιστράτηγός τους στη Μέση Ανατολή, Αλεξάντερ, που επισκέφτηκε την Αθήνα, σε έκθεσή του στον Τσόρτσιλ ζητάει να βρεθεί πολιτική λύση στο πρόβλημα γιατί δε βλέπει στρατιωτική λύση. Ο Τσόρτσιλ όμως δε διστάζει να αποσπάσει μονάδες από το μέτωπο της Ιταλίας και να τις στείλει στην Ελλάδα. Η περιβόητη ΚΕ του ΕΛΑΣ, δηλ. ο Σιάντος, σαν απάντηση στέλνει το γενικό στρατηγείο του ΕΛΑΣ και τέσσερις από τις καλύτερες μεραρχίες στην… Ήπειρο, για να συγκρατήσουν και να χτυπήσουν τον Ζέρβα. Οι Άγγλοι μεταφέρουν άνετα τανκς τύπου «Σέρμαν», τα τελειότερα και βαρύτερα, αμερικανικής κατασκευής, με αμερικάνικα μεταφορικά μέσα. Τα πολεμικά τους βομβαρδίζουν αδιάκοπα τις γειτονιές του Πειραιά και της Αθήνας, ενώ η αεροπορία τους κατεβαίνει στα 10 με 15 μέτρα, βομβαρδίζει και πυροβολεί. Από την Ακρόπολη -που την εγκατέλειψαν τμήματα του ΕΛΑΣ με την αυστηρή εντολή της καθοδήγησης, οι Άγγλοι με το πυροβολικό και τους βαριούς όλμους που έχουν εγκαταστήσει χτυπάνε τυφλά τις φτωχογειτονιές σπέρνοντας το θάνατο και τον όλεθρο. Αλλά η Αθήνα και ο Πειραιάς κρατάνε. Η πείνα θερίζει τους μαθητές και τον λαό. Όμως όλος ο κόσμος είναι στο πόδι. Για να πολεμήσει, να φτιάξει οδοφράγματα, να κουβαλήσει τραυματίες, να ξετρυπώσει «ελεύθερους» δολοφόνους «σκοπευτές». Οι οργανώσεις μαζικοποιούνται ακόμη περισσότερο. Μπαίνουν στη μάχη μάζες που στέκονται ως τότε παράμερα. Τελικά ο Τσόρτσιλ αποφασίζει να έρθει στην Αθήνα. Ματαιώνεται η ανατίναξη της «Μεγάλης Βρετανίας», έργο σκληρό και εύρημα της λαϊκής επινοητικότητας. Η ηγεσία του ΚΚΕ πάει εκεί και, ενώ έχει στο νου της να υποχωρήσει, βάζει όρους τέτοιους που κάνουν περιττή κάθε συζήτηση. Και ενώ κάνει την αδιάλλακτη και σκληρή, ζητάει «ιδιαίτερη συνάντηση» με τον αρχηγό του αγγλικού ιμπεριαλισμού, που αυτός βέβαια την αρνείται. Ούτε δέκα μέρες δεν πέρασαν και η ηγεσία του ΚΚΕ διατάσσει υποχώρηση.

Ήρθε και ο ηγέτης των αγγλικών συνδικάτων, ο περιβόητος λόρδος Σιτρίν, που με την έκθεσή του μέτρησε νεκρούς, τους ΕΛΑΣίτες νεκρούς και τους άμαχους που είχαν δολοφονήσει οι Άγγλοι και οι συνεργάτες τους. Και αρχίζει η περιβόητη «πτωματολογία». Αυτόν τον εκλαμπρότατο «λόρδο-προλετάριο» δέχτηκε η ηγεσία του ΚΚΕ για να παίξει ρόλο ρυθμιστή και διαιτητή στο συνδικαλιστικό κίνημα μετά τη Βάρκιζα. Αποκαλύφθηκαν γρήγορα ποιοι ήταν οι πραγματικοί σφαγείς… Αλλά από τότε η αντίδραση, σε πείσμα των γεγονότων πιλαλάει τα γνωστά «σφαγείς», «κονσερβοκούτια» κ.λπ.

Ο μεγάλος Δεκέμβρης στάθηκε η δεύτερη μεγάλη λαϊκή επανάσταση ενάντια στους δυνάστες ξένους και ντόπιους. Αν ο λαός νικήθηκε, αυτό είναι γιατί είχε ανάξια ηγεσία. Γιατί είχε τη δύναμη, τη θέληση και την αποφασιστικότητα να νικήσει. Ο αγώνας αυτός αποτελεί ένα πολύτιμο κεφάλαιο στη ματωμένη πορεία του λαού της Ελλάδας για την εθνική και κοινωνική του απελευθέρωση.

Για τη στάση της ηγεσίας του ΚΚΕ απέναντι στους Εγγλέζους στην Κατοχή

Πολύδωρος Δανιηλίδης, 28/11/78

«…Στη συνεδρίαση των μελών της ΚΕ του ΚΚΕ που βρισκόντουσαν στο βουνό στα Πετρίλια (Αύγουστος ’44), ο Γ. Σιάντος λέει στο λόγο του: "Ούτε μπορούμε να βάλουμε για συζήτηση θέμα σύγκρουσης με τους Άγγλους". Όταν όμως το Νοέμβρη του 1944, τη δεύτερη μέρα μετά το μεγαλειώδη γιορτασμό της επετείου του κόμματος, ως μέλος του περιφερειακού γραφείου Πελοποννήσου, ρώτησα τι να μεταφέρω στο γραφείο, πού βαδίζουμε, ο Γ. Σιάντος μου είπε συλλογισμένα: "Όπως φαίνεται, δεν θα αποφύγουμε τη σύγκρουση με τους Εγγλέζους", και αυτό ένα μήνα σχεδόν μετά το περίφημο άρθρο του Παρτσαλίδη "Οι σημαίες του ΕΑΜ υποκλίνονται μπροστά στους μεγάλους συμμάχους".

Και για να κλείσω όλες αυτές τις θλιβερές αναμνήσεις, γιατί το ΕΑΜ δεν εκπλήρωσε την αποστολή του, είμαι υποχρεωμένος να πω ότι είχα καταλήξει στο συμπέρασμα πως η καθοδήγησή του, κυρίως η καθοδήγηση του ΚΚΕ, που ήταν η βασική δύναμη καθοδήγησης μέσα στο ΕΑΜ, όχι μόνο από την αρχή της ίδρυσής του δεν έβαλε σωστά το ζήτημα της απελευθέρωσης και της ανεξαρτησίας της χώρας μας από κάθε εξάρτηση, αλλά με τη στάση της, τις ενέργειές της και τις πράξεις της στην πορεία του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, παρά τον ενθουσιασμό που ενέπνευσε τον άφταστο ηρωισμό, τις ανυπολόγιστες θυσίες και τα ολοκαυτώματα του λαού μας, δεν συνειδητοποίησε παρά τις αδιαμφισβήτητες αποδείξεις, τους σκοπούς της "συμμάχου" Αγγλίας, του έμπειρου, ύπουλου, δόλιου, μηχανορράφου και αιμοβόρου αυτού ιμπεριαλισμού που 200-300 χρόνια τυράννησε και ξεζούμισε όλους σχεδόν τους λαούς της γης και το δικό μας, από πριν ακόμα την απελευθέρωση απ’ τον τουρκικό ζυγό μέχρι σήμερα. Δεν συνειδητοποίησε εκείνο που αυτός συνειδητοποίησε, ότι δεν θα μπορέσει να ξαναποκτήσει στην Ελλάδα τις παλιές του θέσεις και προνόμιά του, αν δεν εξολοθρέψει, δεν εξοντώσει, δεν εκμηδενίσει το εαμικό κίνημα, και προς την κατεύθυνση αυτή όχι μόνο δεν ενημέρωσε, δεν προετοίμασε τον ελληνικό λαό, αλλά το αντίθετο, με τις πράξεις της -σύμφωνο Πλάκας, Λίβανος, Γκαζέρτα κ.λπ., ελεεινή οργάνωση της μάχης του Δεκέμβρη, αισχρή υποταγή στη Βάρκιζα, παρά τις αντικειμενικές συνθήκες».

Η μάχη της Καισαριανής

Απόσπασμα από τη μπροσούρα «Οι ανατολικές συνοικίες το Δεκέμβρη του ‘44» (Ιστορικές Εκδοσεις)

…Από μακριά φτάνει το μουγκρητό μιας άλλης μάχης. Οι Ριμινίτες έχουν εξαπολύσει επίθεση ενάντια στην Καισαριανή.

Από το πρωί αρχίζει γενική έφοδος ενάντια στο Στάλινγκραντ του Αγώνα. Όπως φαίνεται, οι Ριμινίτες έχουν διαταγή να την καταλάβουν με κάθε θυσία. Τα κανόνια της ξηράς και των τανκς ξερνάνε φωτιά και ατσάλι πάνω στις παράγκες, τα αεροπλάνα πολυβολούν και βομβαρδίζουν αδιάκριτα. Τα πολυβόλα και οι όλμοι θερίζουν όλους τους δρόμους. Κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι ανθρώπινα όντα μπορούν να αντέξουν σ’ αυτή την κόλαση. Ολη η συνοικία έχει σκεπαστεί με καπνούς και φλόγες. Οι Ριμινίτες πίσω απ’ το προπέτασμα του χάλυβα και της φωτιάς κατορθώνουν να εισχωρήσουν μέσα στη συνοικία, να φτάσουν μέχρι την οδό Βρυούλων και να καταλάβουν το λόφο του Αράτη. Η τελευταία ώρα της αδούλωτης γειτονιάς φαίνεται πως έφτασε.

Οι κάτοικοι των Κουπονιών και του Ζωγράφου παρακολουθούν με αγωνία τη μάχη. Κανείς δεν πιστεύει πως η Καισαριανή θα μπορούσε να αντέξει στον κατακλυσμό της φωτιάς. Το βράδυ κοπάζει το μουγκρητό και πέφτει βαριά ησυχία. «Η Καισαριανή μας έπεσε…» σκέφτονται όλοι τους. Ξάφνου, τη σιωπή της νύχτας τη σκίζει μια βουή που έρχεται από μακριά. Όλοι, αψηφώντας τους Ριμινίτες, πετάγονται στις αυλές και στις εξώπορτες. Από την Καισαριανή φτάνουν τυμπανοκρουσίες, ζητωκραυγές, αντάρτικα τραγούδια. Όλος ο λαός της στους δρόμους βροντοφωνάζει την απόφασή του να συνεχίσει τον αγώνα. Αμίλητοι οι σκλάβοι, με δάκρια στα μάτια, ρουφάνε τ’ αγέρι της λευτεριάς, τεντώνουνε τ’ αυτιά ν’ ακούσουνε τη φωνή της αδούλωτης Καισαριανής, τη στεντόρεια φωνή του λαού της που βγήκε νικητής από τον κατακλυσμό της φωτιάς και του σίδερου. Τα μάτια τρέχουν, οι καρδιές σφίγγονται. Οι σκλάβοι στέλνουν στην Καισαριανή το βουβό τους χαιρετισμό. Κάποιος αρχίζει ν’ απαγγέλλει σιγά: «Γεια σου χαρά σου ηρώισσα…» Ένας κόμπος ανεβαίνει στο λαιμό του και σταματάει.

Το θαύμα έχει γίνει. Η λογική και οι στρατιωτικοί κανόνες πήγαν περίπατο και αναμετρήθηκαν σε μια γιγαντιαία μάχη ο λαός με τους εχθρούς του. Εκείνο το ιστορικό βράδυ και τις μέρες που το ακολούθησαν κάθε άντρας, γέρος, γριά, παιδάκι ήτανε ΕΛΑΣίτης. Όσοι είχαν ντουφέκι πολέμησαν μ’ εκείνο. Όσοι δεν είχαν πολέμησαν με τα νύχια, με τις πέτρες, με τα τραγούδια…

Την άλλη μέρα τα χαράματα, άρχισε η επίθεση. Όχι όμως από τους Ριμινίτες. Ένα πλήθος από γυναίκες, γέρους, παιδιά κι ΕΛΑΣίτες ξεκίνησε για την έφοδο. Οι διμοιρίες και οι λόχοι προχωρούσαν πλαισιωμένοι από τις οικογένειες των αγωνιστών, τα τραγούδια σκέπαζαν τον κεραυνό της μάχης. Μπροστά οδηγούσε λαό και «στρατό στην έφοδο μια ξανθομαλλούσα ΕΠΟΝίτισα δεκαεφτά χρονών, με την αραβίδα στο χέρι, η Τούλα. Και τότε, οι σφαίρες, οι όλμοι, οι οβίδες πάψανε να σωριάζουν στο χώμα νεκρούς και τραυματίες. Νεκροί γαζωμένοι από ριπή πολυβόλου, τραυματίες με κομμένα τα ποδάρια και χυμένα τ’ άντερα προχωρούσαν τραγουδώντας και πολεμώντας. Μονάχα σαν αναποδογυρίστηκαν οι Ριμινίτες πανικόβλητοι και το έβαλαν στα πόδια, μονάχα σαν κατρακύλησαν από τον Αράτη και άδειασαν και την τελευταία καλύβα της Καισαριανής, τότε σωριάστηκαν οι νεκροί στο χώμα και βόγκηξαν οι τραυματίες… Έτσι σώθηκε κείνη τη μέρα η Καισαριανή, γιατί έτσι μονάχα μπορούσε να σωθεί…

«Μη διστάσετε να πυροβολήσετε»

Στις 5/12/1944 ο Τσόρτσιλ έστειλε στο στρατηγό Σκόμπι, που βρίσκεται στην Αθήνα, τηλεγράφημα που αποκαλύπτει με τον καλύτερο τρόπο τα βρόμικα σχέδια των Εγγλέζων και την απόφασή τους να καταπνίξουν το λαϊκό κίνημα της χώρας. Τα αποσπάσματα που δημοσιεύουμε είναι χαρακτηριστικά των επιδιώξεων του αγγλικού ιμπεριαλισμού.

«…2. Είσθε υπεύθυνος δια την τήρησιν της τάξεως εις τας Αθήνας και δια την καταστροφήν όλων των ομάδων ΕΑΜ-ΕΛΑΣ αι οποίαι πλησιάζουν εις την πόλιν. Δύνασθε να λάβετε όλα τα μέτρα που θα θεωρήσετε σκόπιμα δια τον έλεγχον των οδών και την παγίδευσιν των ταραξιών. Είναι φυσικόν ο ΕΛΑΣ να προσπαθήση να παρατάξη γυναικόπαιδα εις τα σημεία όπου θα διεξαχθόυν συγκρούσεις. Θα πρέπει να ενεργήσετε με σύνεσιν και να αποφύγετε τα σφάλματα. Αλλά μη διστάσετε να πυροβολήσετε εναντίον παντός ενόπλου που θα επεχείρει να επιτεθεί κατά των βρεττανικών δυνάμεων και κατά των ελληνικών μετά των οποίων συνεργαζόμαστε. Το καλύτερον, φυσικά, θα ήτο εάν εις το έργον σας είχατε την συμπαράστασιν μιας ελληνικής κυβερνήσεως και εάν ο Λίπερ έπειθε τον Παπανδρέου να παραμείνη εις την θέσιν του και να σας βοηθήση. Ωστόσον, μην διστάσετε να ενεργήσετε ως να ευρίσκεστε εις μιαν μόλις καταληφθείσα υπό του στρατού πόλιν, όπου έχει εκραγή επαναστατικόν κίνημα.

3. Εν σχέσει με τα ομάδας του ΕΛΑΣ αι οποίαι πλησιάζουν έξωθεν προς την πόλιν, θα πρέπει να είσθε ασφαλώς εις θέσιν, με τα δυνάμεις που διαθέτετε, να δώσετε εις μερικάς εξ αυτών ένα καλόν μάθημα, το οποίον θα παραδειγματίσει και τας άλλας. Δύναστε να βασίζεστε εις την υποστήριξήν μου δια πάσαν λογική και εύστοχον ενέργειαν την οποίαν εν προκειμένω θα αποφασίσετε. Πρέπει να κρατήσωμεν τας Αθήνας και να επιβληθώμεν. Εάν τούτο το επιτύχετε χωρίς αιματοχυσίαν, θα είναι κατόρθωμα δια εσάς, αλλά και με αιματοχυσίαν θα είναι επίσης κατόρθωμα εάν αύτη είναι απαραίτητος…»

«Πρέπει να εισβάλετε»

Στις 22/9/1944 ο Γεώργιος Παπανδρέου έστειλε τηλεγράφημα προς Τσόρτσιλ και Ηντεν, απ’ όπου φαίνεται καθαρά απ’ τη μια η αδυναμία της ντόπιας αντίδρασης να καταπνίξει την αντίσταση του λαού και απ’ την άλλη ο υπόδουλος χαρακτήρας της κυβερνήσεώς του.

«…Από τη Νεάπολη της Ιταλίας, όπου από δεκαπενθημέρου ευρίσκεται η ελληνική κυβέρνησις χάρις εις την εμπνευσμένην προσφοράν σας, παρακαλώ να δεχθείτε τας θερμοτάτας ευχαριστίας μας δια την βεβαίωσιν ότι μεριμνάτε και σκέπτεστε τα ελληνικά προβλήματα και ότι εξακολουθώ να έχω την πλήρη υποστήριξήν σας.

Ημπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η σταθερότης της ελληνικής κυβερνήσεως θα διατηρηθή ακλόνητος ενώπιον των κρισίμων καιρών τους οποίους αντιμετωπίζωμεν. Μας εμπνέει όμως σοβαράς ανησυχίας η κατάστασις, όπως διαμορφούται εις την Ελλάδα, όπου αι υπό των Γερμανών εκκενούμεναι περιφέρειαι καταλαμβάνονται υπό του ΕΑΜ εν ονόματι δήθεν της ελληνικής κυβερνήσεως.

Δεν γνωρίζω τους λόγους της βρεττανικής απουσίας. Αλλά θεωρών καθήκον να σας ανακοινώσω την πεποίθησίν μου ότι ενώπιον της διαμορφωθείσης κρισίμου καταστάσεως τα πολιτικά μέσα προς αντιμετώπισιν της δεν είναι πλέον επαρκή. Μόνο η άμεσος παρουσία επιβλητικών βρεττανικών δυνάμεων εις την Ελλάδα και μέχρι των τουρκικών ακτών ημπορεί να μεταβάλει την κατάστασιν.

Από την επικοινωνίαν μου με τον αρχιστράτηγο των συμμαχικών δυνάμεων γνωρίζων ότι υπάρχουν προς τούτο δυσχέρειαι. Αλλά κατορθώσατε κατ’ αυτόν τον πόλεμο τόσα πράγματα τα οποία από άλλους εθεωρούντο αδύνατα, ώστε να δικαιούται και η μαρτυρική Ελλάς να ελπίζει ότι δια της αμέσου και αποφασιστικής σας επεμβάσεως θα επανορθωθή η κατάστασις…»