Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 777, στις 23/4/2016
Οι εκλογές της 31ης Μάρτη του 1946 και η στάση
της αποχής που κράτησε το ΚΚΕ σ’ αυτές ήταν ένα από τα γεγονότα που απασχόλησαν
την ελληνική πολιτική ζωή. Οι αντίπαλοι του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, οι μοναρχοφασιστικές
κυβερνήσεις του εμφυλίου αλλά και το επίσημο μετεμφυλιακό κράτος προσπάθησαν να
εκμεταλλευτούν τη στάση του ΕΑΜ-ΚΚΕ για αποχή, να κλιμακώσουν την τρομοκρατία και
να αποδώσουν σ’ αυτό την ευθύνη για την έναρξη του εμφυλίου.
Μετά τη Βάρκιζα
Μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, για έναν
ολόκληρο χρόνο η βία του επίσημου και του ανεπίσημου κράτους απέναντι στους
αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης ήταν καθημερινό φαινόμενο. Ένα όργιο
τρομοκρατίας κατά των λαϊκών αγωνιστών είχε ξεδιπλωθεί. Οι μετέπειτα
κυβερνήσεις, βρίσκοντας νομικό πάτημα σε μια παράγραφο της συμφωνίας, όπου
αναφερόταν ότι εξαιρούνταν της αμνηστίας τα κοινά αδικήματα κατά της ζωής και
περιουσίας τα οποία «δεν ήταν απαραιτήτως
αναγκαία δια την επιτυχία του πολιτικού αδικήματος», ξεκίνησαν να καταδιώκουν
χιλιάδες δημοκράτες για ποινικά αδικήματα. Ένα καθεστώς «λευκής τρομοκρατίας» βασίλευε σε όλη τη χώρα. Βασανισμοί,
δολοφονίες, συλλήψεις και λεηλασίες παντού. Οι φυλακές είχαν γεμίσει με ΕΑΜίτες
αγωνιστές και αριστερούς. Ιδιαίτερα στην επαρχία η κατάσταση ήταν τραγική. Οι
συμμορίες των πρώην ταγματασφαλιτών σε συνεργασία με τη Χωροφυλακή και το
στρατό λεηλατούσαν ολόκληρα χωριά, σφαγιάζοντας γνωστούς αριστερούς και
δημοκράτες. Πολλοί αγωνιστές του ΕΑΜ αναγκάστηκαν να καταφύγουν στα βουνά και
να ξαναπάρουν τα όπλα για να σώσουν τις ζωές τους. Γνωστή είναι η στάση του Άρη
Βελουχιώτη για συνέχιση του αγώνα μετά τη Βάρκιζα.
Μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 1945
εκατοντάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης δολοφονήθηκαν από παρακρατικές
φασιστικές συμμορίες. Συνελήφθησαν 20.000 αγωνιστές με την κατηγορία πως ήταν
κοινοί δολοφόνοι και καταδικάστηκαν σε θάνατο οι 2000 απ’ αυτούς.
Οι πρώην ταγματασφαλίτες και οι δοσίλογοι συνεργάτες των γερμανών ναζί αθωώνονταν και άρχισαν να στελεχώνουν το στρατό και την αστυνομία. Τα αστικό κράτος με γρήγορα βήματα και με τη βοήθεια Άγγλων και Αμερικανών ανασυγκροτήθηκε και οι μηχανισμοί καταστολής επανδρώθηκαν πλήρως.
Η προκήρυξη των
εκλογών
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα και μετά από αλλεπάλληλες αλλαγές στις
κυβερνήσεις, στα τέλη του 1945, προκηρύχθηκαν εκλογές από την κυβέρνηση του
κεντρώου Θ. Σοφούλη μετά από
απαίτηση των Άγγλων. Και μόνο το γεγονός της εκτεταμένης βίας εναντίον της
Αριστεράς ήταν αρκετό για να αντιληφθούμε το αποτέλεσμα που θα έβγαζε η κάλπη.
Εκτός αυτού, οι εκλογικοί κατάλογοι είχαν να εκκαθαριστούν από το 1936 που
είχαν γίνει οι τελευταίες εκλογές. Ακόμα και ο ίδιος ο Σοφούλης το παραδεχόταν.
Οι δυνάμεις που αντιδρούσαν στη διεξαγωγή των εκλογών αντιλαμβάνονταν ότι με αυτές θα μπορούσε το πολιτικό σύστημα να νομιμοποιήσει το καθεστώς τρόμου που είχε επιβληθεί και να το επενδύσει με κοινοβουλευτικό μανδύα.
Η πορεία προς τις
εκλογές
Στις 7 Φλεβάρη του 1946 το ΕΑΜ και οι Αριστεροί Φιλελεύθεροι
αποφάσισαν να ζητήσουν αναβολή των εκλογών και σχηματισμό κυβέρνησης «ευρείας
δημοκρατικής συνεννόησης», εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων και γενίκευση της
αμνηστίας. Σε άλλη περίπτωση θα προσανατολίζονταν στην αποχή.
Στα μέσα Φεβρουαρίου συνήλθε η 2η ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ και
παρέπεμψε στο ΠΓ να πάρει την οριστική απόφαση.
«Κάτω απ' τις συνθήκες αυτές λεύτερες εκλογές αποκλείονται. Οι εκλογές πού προετοιμάζονται είναι μια απόπειρα "νομίμου" πραξικοπήματος και προσπάθεια εξαπάτησης της παγκόσμιας δημοκρατικής γνώμης... Μα ο λαός δεν πρόκειται να πέσει στην παγίδα αυτή. Ή Ολομέλεια επιδοκιμάζει απόλυτα την παρακάτω θέση της Κ.Ε. του ΕΑΜ, και των Αριστερών Φιλελευθέρων: ...τα κόμματα του ΕΑΜ είναι υποχρεωμένα να δηλώσουν και πάλι επίσημα και κατηγορηματικά ότι δεν θα μετάσχουν στις εκλογές, γιατί απλούστατα θα πρόκειται περί εκλογικής κωμωδίας η οποία όμως θα έχει τα πιο τραγικά αποτελέσματα για τη χώρα...».(2ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ, Κατσούλης σελ. 86). Τα υπόλοιπα κόμματα που συμμετείχαν στο ΕΑΜ είχαν ήδη ταχθεί υπέρ της αποχής.
Η πρόταση για αναβολή των εκλογών απορρίφθηκε άμεσα και κατηγορηματικά από τους Άγγλους μέσα από επιστολή του υπουργού εξωτερικών Ε. Μπέβιν.
Ακόμα και ο ίδιος Θ. Σοφούλης ζήτησε την αναβολή των εκλογών
φοβούμενος αναταραχή αλλά με παρέμβαση των ΗΠΑ που ήθελαν νομιμοποιημένη κυβέρνηση,
μέσω του υπουργού εξωτερικών Μπερνς,
απείλησαν ότι θα αποσύρουν τη «βοήθειά» τους. Έτσι τελικά ο Σοφούλης πειθάρχησε στα μεγάλα αφεντικά του και οι εκλογές διεξήχθησαν στην προβλεπόμενη ημερομηνία.
Στα τέλη Φλεβάρη το ΠΓ του ΚΚΕ πήρε την απόφαση για αποχή. Οι αντιδράσεις όμως ακόμα και από την ίδια την κυβέρνηση συνεχίστηκαν. Στις αρχές Μάρτη πολλοί υπουργοί παραιτήθηκαν αναγνωρίζοντας ότι οι εκλογές ήταν στην ουσία ένα πραξικόπημα.
Ο ίδιος ο Γ.
Καφαντάρης, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, δήλωνε στις 8 Μάρτη: «Ο προσδιορισμός της 31 Μαρτίου ως ημέρας των
εκλογών έγινεν υπό δυο ουσιώδεις προϋποθέσεις: την αποκάθαρσιν του κράτους από
την έντονον φατριαστικήν μονομέρειαν και την αποκατάστασιν της ισοτιμίας των πολιτών...
Αντί της ισοπολιτείας, ενετάθη σοβαρώς η μονόπλευρος του κράτους εμφάνισις και
ο βίος των δημοκρατικών πολιτών κατέστη αφόρητος... Εις την χώραν επικρατεί
πλήρης καταπτόησις του δημοκρατικού κόσμου και απεριόριστος αποθράσυνσις των
οργάνων πάσης φύσεως του μοναρχισμού... Ευθύνας φέρει αναμφιβόλως η βρετανική κυβέρνησις…».
(Εφ. «Βήμα» 3/3/46, Κατσούλης σελ. 89).
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά την τρομοκρατία που είχε απλωθεί σ’ όλη τη χώρα οι αντιδράσεις του λαού ήταν σημαντικές. Όπως αυτή της Πρωτομαγιάς του 1945 που συγκεντρώθηκαν δεκάδες χιλιάδες στον εορτασμό. Ακόμα και το Μάρτη του 1946, λίγο πριν τις εκλογές, εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι συγκεντρώθηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο ζητώντας δημοκρατία και εθνική ανεξαρτησία. Επίσης πολύ μαζικές ήταν και οι προεκλογικές συγκεντρώσεις των ΕΑΜικών κομμάτων υπέρ της Αποχής.
Το ΚΚΕ σε μια ύστατη προσπάθεια να υπάρξει ομαλότερη εξέλιξη
πρότεινε στα κόμματα του Κέντρου (Θ. Σοφούλης κ.α.) να υπάρξει κοινή εκλογική
κάθοδος της Αριστεράς και του Κέντρου με ισόποση μοιρασιά των εδρών. Η
προσπάθεια βέβαια κατέληξε στο κενό αφού τα ξένα αφεντικά είχαν πάρει τις
αποφάσεις τους.
Η διεξαγωγή και τα
αποτελέσματα των εκλογών
Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν τελικά στις 31 Μάρτη με την
παρουσία της Συμμαχικής Αποστολής Παρατηρητών
(Αμερικάνοι, Άγγλοι, Γάλλοι). Οι 1200 παρατηρητές -οι «κουκουβάγιες» όπως τους
έλεγε ο ελληνικός λαός γιατί είχαν το σήμα της κουκουβάγιας στο πέτο-
αρκέστηκαν στο να παρατηρούν τις συνθήκες βίας και νοθείας κάτω από τις οποίες
πραγματοποιήθηκαν το εκλογικό πραξικόπημα.
Η έκθεση της Συμμαχικής Αποστολής των Παρατηρητών υποστήριζε ότι οι εκλογές «διεξήχθησαν ελεύθεραι και δίκαιαι, ηρέμως και με τάξιν… και το αποτέλεσμά τους… αντιπροσωπεύει την πραγματικήν και έγκυρον ετυμηγορίαν του Ελληνικού Λαού». Υπολόγιζαν την αποχή σε 9,3%!! Ο προσδιορισμός του έγινε με το εξής τρόπο. Σε πέντε μεγάλες πόλεις ρώτησαν 100 περαστικούς αν ψήφισαν ή όχι. Και από τις απαντήσεις προέκυψε αυτό το ποσοστό!!
Οι επίσημες ανακοινώσεις από τη μεριά της κυβέρνησης
μιλούσαν για 1.121.693 ψηφίσαντες (οι γυναίκες δεν ψήφιζαν) με έγκυρα
ψηφοδέλτια 1.108.473. Όσο αφορά την αποχή η ανακοίνωση του Υπουργείου
Εσωτερικών στις 3/4/1946 αναφερόταν σε ποσοστό 51,5%. Το ΕΑΜ την υπολόγιζε στο
53%.
Να σημειωθεί, ότι υπήρξαν απειλές
πως η αποχή θα είχε προσωπικές συνέπειες και πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι εκβιάστηκαν
με απόλυση αν απείχαν.
Τα αποτελέσματα:
Ηνωμένη Παράταξις
Εθνικοφρόνων (Λαϊκό Κόμμα και άλλα δεξιά κόμματα) 55,12% (206 έδρες).
Εθνική Πολιτική
Ενωσις (Σ. Βενιζέλος, Π. Κανελλόπουλος, Γ. Παπανδρέου κ.α.) 19,28% (68
έδρες).
Κόμμα Φιλελευθέρων
(Θ. Σοφούλης) 14,39% (48 έδρες)
Εθνικό Κόμμα Ελλάδας
(Ν. Ζέρβας) 5,96% (20 έδρες)
Ένωσις Εθνικοφρόνων
2,94% (9 έδρες)
Ένωσις Αγροτικών
Κομμάτων 0,67% (1 έδρα)
Συνδυασμοί ανεξάρτητων
υποψηφίων 1,09% (2 έδρες).
Μετά τις εκλογές, στις 18 Απρίλη συγκροτήθηκε η κυβέρνηση
του Κ. Τσαλδάρη.
Η επίθεση στο
Λιτόχωρο
Μια σημαντική αντίδραση των καταδιωκόμενων αγωνιστών και
ταυτόχρονα μια προειδοποίηση ήταν η επίθεση των ανταρτών της Πιερίας στο σταθμό
χωροφυλακής του Λιτοχώρου τα ξημερώματα της μέρας των εκλογών. Μια μικρή ομάδα
ανταρτών του Ολύμπου με επικεφαλής τον Α.
Ρόσιο (Υψηλάντη) κατάφερε να τρομοκρατήσει όλο το πολιτικό σύστημα στην
Ελλάδα.
Η αντάρτικη εφημερίδα «Εξόρμηση» περιγράφει:«Άνοιξη του 1946. Λίγοι ελασίτες που ξέφυγαν το μαχαίρι των μοναρχοφασιστών είναι κρυμμένοι στον Ολυμπο. Οι περισσότεροί τους είναι απ' το Λιτόχωρο... Οι λίγοι εκείνοι καταδιωκόμενοι αγωνιστές αποφάσισαν να γίνει μια ένοπλη ενέργεια που θα είχε την έννοια της προειδοποίησης προς το μοναρχοφασισμό από μέρους του Λαού… Στόχος της ένοπλης ενέργειας διαλέχτηκε το Λιτόχωρο, όπου οι τρομοκράτες έχουν σακατέψει το λαό με τα βασανιστήρια και πολλούς αγωνιστές έχουν δολοφονήσει.
Νύχτα 30-31 του Μάρτη οι 33 λαϊκοί αγωνιστές γλιστρούν μέσα στο Λιτόχωρο. Το χωριό σειέται από τα πυρά… Ο αντίπαλος άφησε στο πεδίο της μάχης 23 νεκρούς. Στα χέρια των αγωνιστών περιήλθαν 4 αιχμάλωτοι και τα πρώτα λάφυρα της ένοπλης πάλης του Λαού μας: 4 αυτόματα, 7 ντουφέκια, πολλά πυρομαχικά...». (Βουρνάς σελ. 18-19)
Οι εκλογές του ‘46 και η επίθεση
των ανταρτών στο Λιτόχωρο ήταν ουσιαστικά η αρχή του εμφυλίου πολέμου. Σε
σύντομο χρονικό διάστημα θα ιδρυθεί ο Δημοκρατικός
Στρατός Ελλάδας (ΔΣΕ) και θα αναμετρηθεί με το φασισμό και τον ιμπεριαλισμό
τα επόμενα τρία χρόνια.
Βιβλιογραφία
Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, Ν.
Ψυρούκης, τ.1, Επικαιρότητα
Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, ο
εμφύλιος, Τ. Βουρνάς, Τολίδη
Εμφύλιος πόλεμος 1944-1949, Φοίβος
Γρηγοριάδης, τ.9, Νεόκοσμος
Κομμουνιστική Επιθεώρηση της
μεταδεκεμβριανής περιόδου 1945 (τ.1 και τ.2), Καζαντζα
Οι καπετάνιοι, Dominique Eudes, Εξάντας.
Ο ελληνικός εμφύλιος μέσα από το
γαλλικό τύπο, Νάση Μπαλτά, Οδυσσέας
Η Ελλάδα στις φλόγες του εμφυλίου
πολέμου, Χρ. Καινούργιος, Σοκόλη
Ο αγώνας του ΔΣΕ, Βασ. Μπαρτζιώτα,
Σύγχρονη Εποχή
Ιστορία του ΚΚΕ τ.ΣΤ, Γ.
Κατσούλης, εκδ. Νέα Σύνορα - Λιβάνης
Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας
1941-1974, τ.4, Σόλων Γρηγοριάδης, Κυρ. Ελευθεροτυπία
Ιστορία του ελληνικού εμφυλίου
πολέμου 1946-1949, τ.1, Γ. Μαργαρίτης, εκδ. Βιβλιόραμα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου