του Αντώνη Αποστολάκη
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εναυσμα» το 2015
Συγκοινωνούντα δοχεία
Ήρθε επιτέλους η ώρα να μάθουμε την αλήθεια! Τόσο καιρό το περιμέναμε και να που τώρα οι σοφοί μας βουλευτές, υπουργοί, οικονομολόγοι και κάθε λογής δημοσιολογούντες πέριξ της κυβέρνησης εμφανίστηκαν για να μας ανοίξουν τα μάτια, μέσω της «Επιτροπής Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος». θα μάθουμε λένε ποιο κομμάτι του δημόσιου χρέους της χώρας είναι «κακό», «απεχθές» και «επονειδιστό», σε αντιδιαστολή με το υπόλοιπο, το «νόμιμο» και το «καλό».
Από κοντά και οι διάφορες δυνάμεις που αναφέρονται στην «Πρωτοβουλία για τη Διαγραφή του Χρέους Τώρα». Αυτοί το πάνε ακόμα παραπέρα -έτσι θέλουν να πιστεύουν τουλάχιστον- και διακηρύσσουν τα εξής: «Η προτεραιότητα που αποκτά η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους στη σημερινή συγκυρία κι η λειτουργία του χρέους ως μοχλού για την δραματική επιδείνωση των όρων ζωής μας την τελευταία πενταετία επιβάλλουν την ανάληψη άμεσων πρωτοβουλιών στην κατεύθυνση διαγραφής του δημόσιου χρέους».
Πριν πούμε το οτιδήποτε, να ενημερώσουμε τον αναγνώστη ότι μπερδευτήκαμε αρκετά όταν προσπαθήσαμε να διευκρινίσουμε τη σύνθεση αυτών των επιτροπών, θέτοντας κάποιες οριοθετήσεις μεταξύ τους. Και στις δύο μπορεί κανείς να συναντήσει στελέχη τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, πέρα και από τη στήριξη που παρείχαν και άλλες δυνάμεις έως και «εθνικοπατριωτικού» χαρακτήρα. Το ίδιο θυμόμαστε ότι γινόταν πριν από μερικά χρόνια, όπου εντός της διαβόητης «Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου» διαμορφωνόταν ένα ετερόκλητο σύνολο από το ΠΑΣΟΚ μέχρι... την εξωκοινοβουλευτική αριστερά.
Προσπερνώντας το ζήτημα των προσωπικοτήτων, να επισημάνουμε το εξής: η «χρεολογία» αποτέλεσε τα τελευταία χρόνια ένα από τα κατεξοχήν πεδία συνεύρεσης και ώσμωσης της «αντικαπιταλιστικής» με την «κυβερνώσα» αριστερά, δηλαδή τον ΣΥΡΙΖΑ. Η κεντρικότητα που αποδίδουν και οι δυο πλευρές στο ζήτημα απορρέει από μια συγκεκριμένη αντίληψη που μοιράζονται για τα πράγματα, πέρα από τις όποιες διαφοροποιήσεις. Αυτή μπορεί να συνοψισθεί στα εξής: την άποψη ότι μπορούν να συντελεστούν θεμελιώδεις ανατροπές, να εφαρμοστούν «μεταβατικά προγράμματα» και να προχωρήσουν βαθιές μεταβολές εντός του πλαισίου λειτουργίας του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος. Την αναζήτηση δυνάμεων του συστήματος που μπορούν να γίνουν αποδέκτες των «εποικοδομητικών» τους προτάσεων. Τη μη αναγνώριση του γεγονότος ότι η χώρα είναι οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά εξαρτημένη από Αμερικάνους και Ευρωπαίους ιμπεριαλιστές.
Από εκεί και πέρα, το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ -ως κυβέρνηση πλέον- προσαρμόζεται ταχύτατα στις επιταγές των κέντρων εξουσίας και εγκαταλείπει οτιδήποτε ψέλλιζε στο παρελθόν, οδηγεί την άλλη πλευρά στο να προσπαθεί να καταλάβει το «κενό» που αυτός αφήνει, επιχειρώντας μέσα από αυτά τα ζητήματα να πλασαριστεί στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό.
Τι συμβαίνει όμως με το «χρέος», πώς επηρεάζει τις ζωές του λαού και της νεολαίας, τι θέση πρέπει να έχουν το κίνημα και η Αριστερά απέναντι του;
Ποιος χρωστάει σε ποιον;
Η ύπαρξη δημοσίων χρεών είναι γενικά σύμφυτη με την ύπαρξη και λειτουργία του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής. Κατά τον Μαρξ, το χρέος «σαν με μαγικό ραβδί προικίζει το μη παραγωγικό χρήμα με παραγωγική δύναμη και το μετατρέπει έτσι σε κεφάλαιο». Δεν είναι ελλαδική αποκλειστικότητα, ούτε δημιούργημα κάποιων άστοχων επιλογών ή διεφθαρμένων κυβερνήσεων, όπως προπαγανδιστικά μας παρουσιάζεται ουκ ολίγες φορές. Άλλωστε, το ελληνικό χρέος είναι μονάχα ένα μέρος του χρέους της Ευρωζώνης, το οποίο με τη σειρά του είναι ένα κομμάτι του δυσθεώρητου πλανητικού χρέους, που ξεπερνά κατά πολλές φορές το παγκόσμιο ΑΕΠ.
Όσον αφορά πιο συγκεκριμένα το ζήτημα της Ελλάδας, το χρέος είναι τυπική έκφραση της σχέσης εξάρτησης της μεγαλοαστικής τάξης με τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά ιμπεριαλιστικά κέντρα, συνέπεια της μόνιμης και πολύχρονης καταλήστευσης της χώρας από το ξένο κεφάλαιο. Ταυτόχρονα, λειτουργεί και ως μοχλός επιβολής πολιτικών επιλογών υπέρ των συμφερόντων του ιμπεριαλισμού και της άρχουσας τάξης και σε βάρος της εργατικής τάξης και των λαϊκών μαζών. Ως σχέση που -ακόμα και αν στο συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του είναι τεχνητά υπερδιογκωμένο και επί της ουσίας εικονικό και ανύπαρκτο- διασφαλίζει τη ροή πραγματικών αξιών εκ των «κάτω» προς τα «άνω» και από «μέσα» προς τα «έξω».
Τα μεγέθη σε σχέση με αυτή τη ροή μπορούμε να πούμε ότι είναι τουλάχιστον «εντυπωσιακά». Να αναφέρουμε μόνο ότι τη δεκαετία 2001 - 2010 πληρώθηκαν σε τόκους πάνω από μιάμιση φορά το ΑΕΠ της χώρας, όπου πήγαινε το 80% των φόρων που εισπράττονταν.
Όταν οι ιμπεριαλιστές-«δανειστές», λοιπόν, επικαλούνται το ζήτημα της «βιωσιμότητας» του χρέους, δεν αγχώνονται καθόλου για το αν η χώρα μπορεί ή όχι να το ξεπληρώσει συνολικά. Αυτό που εννοούν είναι η κατοχύρωση της δυνατότητάς τους να αντλούν σε μόνιμη βάση τόκους και χρεολύσια που αντιστοιχούν σε κεφάλαια που δάνεισαν για να αποπληρωθούν... παλαιότερα δάνεια. Γενικά, ο μηχανισμός αντικατάστασης δανείων με νέα δάνεια είναι εξαιρετικά σημαντικός για αυτούς αναφορικά με τη συνεχή διαμόρφωση νέων όρων ληστείας και δεν είναι τυχαίο ότι χαρακτηρίζει όλη την οικονομική ιστορία της χώρας. Παράλληλα, τους ενδιαφέρει να υφίστανται διαχειρίσιμες αναλογίες ανάμεσα στα τοκοχρεολύσια και στα αρχικά κεφάλαια των δανείων, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ότι θα μπορούν εις το διηνεκές να εισπράττουν αξίες ή να βάζουν χέρι στον πλούτο της χώρας.
Το ζήτημα, βέβαια, περιπλέκεται και αποκτά ευρύτερες διαστάσεις στη βάση του γεγονότος της μετατροπής του χρέους σε πεδίο οξυμμένης ενδοϊμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης, και ιδιαίτερα κατόπιν της εισόδου του ΔΝΤ στη χώρα. Συγκρούονται γύρω από αυτό διαφορετικές στρατηγικές, τόσο ανάμεσα σε Ευρώπη και Αμερική, όσο και εντός της ίδιας της ΕΕ.
Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι πέρα από τον πλούτο που κατευθύνεται με ληστρικούς όρους στις αποπληρωμές χρεών, υπάρχει και άλλη μια σημαντική πτυχή του ζητήματος που επιμελώς αποσιωπάται. Αυτή είναι η μεταφορά αξιών προς τις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις διαμέσου των άνισων «ανταλλαγών», που έχουν τη βάση τους στην παραγωγική αποσυγκρότηση και παραρτημοποίηση της οικονομίας της χώρας.
Με βάση τα παραπάνω, για την Αριστερά και το εργατικό-λαϊκό κίνημα, το χρέος δεν δύναται να αποσπαστεί από το συνολικότερο πλέγμα της εξάρτησης και να αντιμετωπιστεί αυτοτελώς. Ούτε ως κάτι αυθύπαρκτο, πέρα και έξω από τους όρους της ιμπεριαλιστικής και αστικής κυριαρχίας.
Αφετηριακοί όροι της επίθεσης
Σε αυτό το σημείο, ας ξεφύγουμε λίγο από το «επίμαχο» ζήτημα. Θα συμβάλει τα μέγιστα στην κατανόηση τόσο του συνολικότερου θέματος που πραγματευόμαστε, όσο και του αν έχουν δίκιο οι τάσεις της αριστεράς και... το σύστημα που προσδίδουν τέτοιο κομβικό χαρακτήρα στην υπόθεση του χρέους, αν αναρωτηθούμε το εξής: ποιες είναι οι αιτίες και ποια η πηγή των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν ο κόσμος της εργασίας και η νεολαία όπου γης;
Αυτές μπορούμε να τις αναζητήσουμε πριν απ' όλα στην ίδια τη φύση και λειτουργία του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος, που είναι θεμελιωμένο στην εκμετάλλευση και τη βαρβαρότητα. Στη συνέχεια και σε σύνδεση με το προηγούμενο, στην ολομέτωπη επίθεση που οι δυνάμεις του συστήματος έχουν εξαπολύσει ενάντια στα δικαιώματα και τις κατακτήσεις της εργατικής τάξης και των λαών σε παγκόσμια κλίμακα.
Αυτή η επίθεση, λοιπόν, μετράει δεκαετίες και υφίσταται πολύ πριν τεθεί οποιοδήποτε ζήτημα «χρέους». Η αιτία της σε καμιά περίπτωση δεν είναι λογιστική. Αντιθέτως, εδράζεται στη μεγάλη ανατροπή των ταξικών-πολιτικών συσχετισμών υπέρ των δυνάμεων του συστήματος και σε βάρος του κόσμου της δουλειάς, που συντελέστηκε τον προηγούμενο αιώνα. Μια ανατροπή που στον πυρήνα της έχει την οπισθοχώρηση και ήττα του εργατικού επαναστατικού κομμουνιστικού κινήματος, την καπιταλιστική παλινόρθωση στις σοσιαλιστικές χώρες και τη συνολική αποδυνάμωση της πάλης των λαών.
Για να επανέλθουμε, στον αντίποδα όσων εκτέθηκαν παραπάνω, διαβάζουμε σε κείμενο υπογραφών μελών της ΕΑΑΚ ενόψει της ίδρυσης της «Πρωτοβουλίας»: «Δε θα πληρώσουμε εμείς το χρέος τους. Δεν το αναγνωρίζουμε και δε θα δώσουμε ούτε ένα ευρώ στη νόμιμη τοκογλυφία που εξυπηρετεί τα κέρδη των καπιταλιστών.
Γιατί αυτή είναι αναγκαία συνθήκη προκειμένου να μπορέσουμε να ζήσουμε, να έχουμε εκπαίδευση, υγεία, ασφάλιση. Να σταματήσουμε να ζούμε σαν σύγχρονοι σκλάβοι στα προγράμματα εκ περιτροπής εργασίας, με τους μισθούς πείνας και τις εργασιακές συνθήκες μεσαίωνα».
Αναγκαία συνθήκη, λοιπόν, για να παλέψει για όλα αυτά η νεολαία, σε τελική ανάλυση, για να διεκδικήσει το δικαίωμά της στη ζωή, το να διαγραφεί το χρέος! Εδώ δεν έχουμε τίποτα διαφορετικό πέρα από την πλήρη αποδοχή του εκβιασμού του συστήματος: «Πρέπει να βρεθούν τα λεφτά, αλλιώς δεν ικανοποιούμε τις ανάγκες σας». Δεν έχουμε τίποτα διαφορετικό από μια αριστερά που εγκλωβίζεται στο αστικό πλαίσιο και τα κυρίαρχα αντιδραστικά διλήμματα, αναπαράγοντάς τα με τη σειρά της με το αντίστοιχο «αγωνιστικό» περιτύλιγμα.
Η ως άνω άποψη, που επί της ουσίας θέτει ως προαπαιτούμενο την επίλυση του ζητήματος του χρέους για να μπορέσουν ο λαός και η νεολαία να κερδίσουν την οποιαδήποτε υλική νίκη, σπέρνει τη χειρότερη απογοήτευση μέσα στον κόσμο και ενισχύει τη συστημική προπαγάνδα για την ανάγκη «να βάλουμε όλοι πλάτη προσωρινά για τις δυσκολίες που περνάει η οικονομία». Ενώ δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα, διότι όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, άλλες είναι οι αφετηρίες και οι αιτίες της επίθεσης και επομένως, άλλοι οι δρόμοι αντιμετώπισής της.
Ασκήσεις μεταφυσικής
Εδώ είναι που μπορεί να μας φέρουν διάφορες «αντιρρήσεις». Μα καλά, δεν γνωρίζετε ότι ο Λένιν με τους μπολσεβίκους ακύρωσαν κάθε χρέος που είχε συναφθεί από τις τσαρικές κυβερνήσεις και την προσωρινή κυβέρνηση και ότι κάτι τέτοιο αποτυπωνόταν και στις θέσεις τους προεπαναστατικά; Δεν έχετε ακούσει ποτέ για το επαναστατικό ΚΚΕ του 1934, που είχε στο πρόγραμμα του το αίτημα της μονομερούς διαγραφής του χρέους;
Μόνο που τους διαφεύγει μια μικρή «λεπτομέρεια»: μιλάμε για περιπτώσεις στις οποίες η ύπαρξη ενός συγκροτημένου επαναστατικού κομμουνιστικού κινήματος είχε θέσει το ζήτημα της επαναστατικής ανατροπής και της άλλης κοινωνίας ως ζήτημα ημερήσιας διάταξης. Με τις μάζες να συνεγείρονται κατά εκατομμύρια από το σοσιαλιστικό όραμα. Με την εργατική τάξη να βρίσκεται στα πρόθυρα να γίνει ο κυρίαρχος του «παιχνιδιού». Αν θεωρούν, λοιπόν, ότι βρισκόμαστε σε μια τέτοια περίοδο, ας το πουν ανοιχτά και ας αναλάβουν τις αντίστοιχες ευθύνες.
Πολύ αμφιβάλλουμε, όμως, όταν ο ντούρος «αντικαπιταλισμός» φτάνει στο σημείο να επικαλείται το τι έγινε στον Ισημερινό και την Αργεντινή, ως άλλη προοπτική για τον τόπο μας, σε σύνδεση με το ζήτημα της αντιμετώπισης του χρέους. Σε σχέση με αυτό, δεν έχουν παρά να ρωτήσουν τους εργάτες των ορυχείων για την καταστολή που δέχτηκαν από την κυβέρνηση Κορέα, η οποία κατά τα άλλα είχε προηγουμένως περήφανα διαγράψει ένα μέρος του χρέους της!
Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε, προς γνώσιν όσων κατά το δοκούν χρησιμοποιούν δογματικά μηχανιστικούς παραλληλισμούς με άλλες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και διαφορετικό ιστορικοπολιτικό πλαίσιο, ότι ακόμα και ο Λένιν μετεπαναστατικά είχε υποχρεωθεί σε συμβιβασμούς στο συγκεκριμένο θέμα, έχοντας όμως ένα φόντο σοβιετικής εξουσίας και επαναστατημένου λαού από πίσω.
Το δικό μας «χρέος»
Αν σε τελική ανάλυση το εργατικό-λαϊκό κίνημα πρέπει να πάρει μια θέση, αυτή δεν είναι άλλη από το ότι η εργατική τάξη, ο λαός, η νεολαία ΔΕΝ ΧΡΩΣΤΑΝΕ ΤΙΠΟΤΑ ΚΑΙ ΣΕ ΚΑΝΕΝΑΝ. Αντιθέτως, τους χρωστάνε.
Τους χρωστάνε, διότι αυτοί είναι οι πραγματικοί παραγωγοί όλου του κοινωνικού πλούτου. Όλου αυτού του πλούτου που τον λυμαίνονται οι κάθε λογής εκμεταλλευτές και καταπιεστές.
Τους χρωστάνε, γιατί έχουν πληρώσει ήδη στο πολλαπλάσιο τις θυσίες που τους καλεί εκ νέου να υπομένουν ο ιμπεριαλισμός.
Φυσικά και δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να αναγνωρίσουν ένα χρέος που δεν είναι δικό τους. Ως εκ τούτου, οπωσδήποτε πρέπει να απορρίψουν τον συστημικό εκβιασμό της ανάγκης «αντιμετώπισής» του, είτε αυτή ονομαστεί «διαγραφή», «αναδιάρθρωση», «κούρεμα» ή όπως αλλιώς.
Μόνο στο δρόμο της αντίστασης και της διεκδίκησης, στους αγώνες τού σήμερα ενάντια στην πολιτική κυβέρνησης-ΕΕ-ΔΝΤ, λαός και νεολαία θα βάλουν τις βάσεις για τη συνολική και αποφασιστική αναμέτρηση με το σύστημα της εκμετάλλευσης και της εξάρτησης. Από αυτά τα καθήκοντα δεν υπάρχουν δυνατότητες αναχωρήσεων.
Με αυτά καλείται να αναμετρηθεί και η Αριστερά, αφήνοντας τα αδιέξοδα του συστήματος στο ίδιο το σύστημα, αντί να τα ενσωματώνει ως δικά της.
Και έτσι, να πάει ο κάθε κατεργάρης στον πάγκο του...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου