Νοέμβρης του 1922. Ιδρύεται η ΟΚΝΕ. Ψυχή και καρδιά της νεολαίας

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 789, στις 12/11/2016

Στις 28 Νοέμβρη του 1922 πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη συνέδριο σοσιαλιστικών νεολαιών από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας. Ήταν η μέρα που ιδρύθηκε η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, η ΟΚΝΕ.

Η ίδρυση της ΟΚΝΕ

Η απόφαση της ίδρυσης μιας οργάνωσης νεολαίας του κόμματος πάρθηκε στο 2^ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ τον Απρίλη του 1920. Το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου δημιουργείται η πρώτη πανελλαδική οργάνωση νεολαίας της Αριστεράς η Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΣΕΝΕ). Γραμματέας της ήταν ο Ζακ Βεντούρα εβραίος δημοσιογράφος και μετέπειτα βουλευτής Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ. Τα μέλη της ήταν κυρίως φοιτητές καθώς και λίγοι νέοι εργάτες.

Η ΟΣΕΝΕ είχε σύντομη δράση και το Νοέμβριο του 1922, με πρωτοβουλία του ΣΕΚΕ, πραγματοποιήθηκε το 1^ο Συνέδριό της και μετονομάστηκε σε ΟΚΝΕ. Πρέπει να σημειωθεί πως και πριν την ίδρυση της ΟΚΝΕ, ακόμα και πριν την ίδρυση του ΣΕΚΕ λειτουργούσαν σε αρκετές πόλεις Σοσιαλιστικές Νεολαίες και Όμιλοι με τοπική κυρίως εμβέλεια.

Η ΟΚΝΕ, αμέσως μετά την ίδρυσή της, πήρε την απόφαση να ενταχθεί στην Κομμουνιστική Διεθνή Νέων (ΚΔΝ) που μετρούσε ήδη τρία χρόνια ζωής. Εκλέγει Κεντρική Επιτροπή και εκδίδει την εφημερίδα «Η Νεολαία» καθώς και το θεωρητικό περιοδικό «Νέος Λενινιστής».

Η ίδρυση της ΟΚΝΕ ήταν σημαντικός σταθμός στη ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας. Η ένταξή της στην ΚΔΝ που ήταν τμήμα της Γ’ Διεθνούς σήμανε την μπολσεβικοποίηση της οργάνωσης της κομμουνιστικής νεολαίας.

«Το Πρώτο Συνέδριο της ΟΚΝΕ βάζει τέρμα στις διασπαρμένες σοσιαλιστικές νεολαιίστικες οργανώσεις και ιδρύει μια ενιαία μαχητική κομμουνιστική οργάνωση της νεολαίας. Εκλέγει Κεντρική Επιτροπή της ΟΚΝΕ από τους Ζακ Βεντούρα, Μωρίς Βεντούρα, Σπύρο Θεοδώρου, Μπός Καράσσο και Γ. Φράππα. Δημοσιογραφικό όργανο της ΟΚΝΕ γίνεται «Η Νεολαία». Η ΟΚΝΕ παίζει σοβαρό ρόλο στους αγώνες της προοδευτικής νεολαίας και γίνεται σημαντικός βοηθός του Κόμματος». (Κουτσούκαλης, «Η πρώτη δεκαετία…», σελ. 120)

Στα 1923 η ΟΚΝΕ πέρασε μια σοβαρή κρίση στο 2^ο συνέδριό της (το «επαναστατικό») που ξεπεράστηκε το Μάρτη του 1924 με το 3^ο «ενωτικό» συνέδριο που καταδίκασε λαθεμένες απόψεις και πρακτικές.

«Το ενωτικό Συνέδριο της ΟΚΝΕ καταδίκασε το λεγόμενο «επαναστατικό» συνέδριο της Θεσσαλονίκης και την οπορτουνιστική θέση περί "μακράς νομίμου υπάρξεως", που είχαν εκφράσει ορισμένα μέλη της καθοδήγησης της ΟΚΝΕ, επιδοκίμασε όλες τις αποφάσεις των Ολομελειών της ΕΕ της ΚΔΝ και των συνεδρίων της ΚΔΝ, καθώς και την πολιτική του Κόμματος. Το Συνέδριο αυτό αποτελεί αναμφισβήτητα σοβαρό ορόσημο στην ιστορία της ΟΚΝΕ, γιατί συνετέλεσε αποφασιστικά στην ενότητα των γραμμών της, στο ξεκαθάρισμα της από τα σοσιαλδημοκρατικά, οπορτουνιστικά και "αβανγκαρδίστικα" στοιχεία, στη μετατροπή της σε μαχητική κομμουνιστική νεολαιίστικη οργάνωση, πιστή στις αρχές του μαρξισμού και του προλεταριακού διεθνισμού». (Κουτσούκαλης, «Η πρώτη δεκαετία…», σελ. 121)

Η ΟΚΝΕ συμμετείχε σε όλους τους μικρούς και μεγάλους αγώνες του εργατικού και νεολαιίστικου κινήματος των πρώτων δεκαετιών του 20^ου αι. Τα μέλη της ήταν μπροστάρηδες στους χώρους που ζούσε και δρούσε η νεολαία. Στο χώρο των φοιτητών που οργάνωνε απεργίες και αποχές από τα μαθήματα. Στην εργαζόμενη νεολαία που πρωτοστατούσε στις απεργίες και τις κινητοποιήσεις για βελτίωση των συνθηκών δουλειάς και ζωής. Στους φαντάρους που μέσα σε δύσκολες συνθήκες έκανε αντιπολεμική και φιλειρηνική προπαγάνδα, ενάντια στο σωβινισμό που είχε δηλητηριάσει τα μυαλά της νεολαίας εκείνη την εποχή. Τα μέλη της υπερασπίζονταν με πάθος τα δημοκρατικά δικαιώματα, τα δικαιώματα της νέας γενιάς και διέδιδαν τις αρχές του μαρξισμού-λενινισμού και του διεθνισμού, κόντρα στις εθνικιστικές και συντηρητικές απόψεις.

Η μεταξική δικτατορία και ο πόλεμος

Μετά την κήρυξη της δικτατορίας του Μεταξά η κατάσταση για το εργατικό και το κομμουνιστικό κίνημα στην Ελλάδα έγινε δραματική. Οι φυλακές και οι τόποι εξορίας γέμισαν με κομμουνιστές. Πολλά μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ βρέθηκαν σιδηροδέσμιοι. Η φασιστική ιδεολογία ήταν πλέον η επίσημη ιδεολογία του κράτους. Ο Μεταξάς ίδρυσε την Εθνική Οργάνωση Νέων (ΕΟΝ) βάζοντας στόχο να ενταχθούν όλοι νέοι της Ελλάδας σ’ αυτήν. Η ΟΚΝΕ έριξε το βάρος στην αντιδικτατορική προπαγάνδα προσπαθώντας να αποσπάσει όσο το δυνατόν περισσότερους νέους από τη φασιστική λαίλαπα. Σε συνεργασία με άλλες προοδευτικές και δημοκρατικές οργανώσεις συγκρότησε το 1937 το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων. Στο σύντομο διάστημα που έδρασε το Μέτωπο κατάφερε να εκδώσει αρκετά έντυπα και να συμβάλλει στην αντιφασιστική δράση.

Θα πρέπει να αναφέρουμε πως δεν έλειψαν και οι αντιφασιστικές διαμαρτυρίες, που οργανώθηκαν από την ΟΚΝΕ, ιδιαίτερα στα Πανεπιστήμια, στην περίοδο της δικτατορίας. Όπως το 1937 στην Αθήνα που οι φοιτητές εναντιώθηκαν στην απόλυση προοδευτικών καθηγητών ή τις κινητοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην επέτειο των 100 χρόνων του Πανεπιστημίου Αθήνας.

Την ίδια περίοδο ο ναζισμός έδειχνε τα δόντια του στους λαούς και τα σύννεφα και ενός νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου απλώνονταν πάνω από την Ευρώπη. Η ΟΚΝΕ και το ΚΚΕ αν και βρίσκονταν σε συνθήκες παρανομίας και με την πλειοψηφία της ηγεσίας τους φυλακισμένη, σήκωσαν ακόμα ψηλότερα τη σημαία του αντιναζιστικού και αντιπολεμικού μετώπου. Κάλεσαν τον ελληνικό λαό να αντισταθεί στον ιταλικό και γερμανικό φασισμό. Ο σπόρος που έριξαν όλα τα προηγούμενα χρόνια έδωσε καρπούς. Σύσσωμος ο ελληνικός λαός αντιτάχθηκε στην επίθεση των Ιταλών φασιστών και λίγους μήνες μετά την ναζιστική εισβολή στη χώρα μας ιδρύθηκε το ΕΑΜ και που έγραψε χρυσές σελίδες στην ελληνική ιστορία με την οργάνωση της Εθνικής Αντίστασης και την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους κατακτητές.

Το Φλεβάρη του 1943, με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ και σε συνεργασία με άλλες αντιφασιστικές οργανώσεις νέων, ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ. Η ΟΚΝΕ αυτοδιαλύθηκε για να ενταχθεί κι αυτή στην ΕΠΟΝ και να συμβάλλει στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.

Ήρωες

Όπως ήταν φυσικό πολλά μέλη της ΟΚΝΕ συνελήφθησαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, στάλθηκαν στην εξορία. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που έδωσαν ακόμα και τη ζωή τους.

Πρώτος νεκρός ήταν ο Νίκος Σγουρίδης (γραμματέας της ΟΚΝΕ Καβάλας). Τον Αύγουστο του 1923 πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη γενική απεργία. Σε αρκετές πόλεις ξέσπασαν συγκρούσεις. Ο Σγουρίδης συνελήφθη στην Καβάλα και μεταφέρθηκε στις φυλακές όπου και άφησε την τελευταία του πνοή ύστερα από σκληρά βασανιστήρια.

Συγκλονιστική είναι η περίπτωση του Χρήστου Μαλτέζου γραμματέα της ΚΕ της ΟΚΝΕ από το 1937 ως το 1938. Ο Μαλτέζος συνελήφθη κατά τη δικτατορία του Μεταξά, φυλακίστηκε αρχικά στην Ακροναυπλία και αργότερα την Κέρκυρα. Εκεί υπέστη φριχτά βασανιστήρια για να υπογράψει δήλωση μετάνοιας. Αν και με κλονισμένη την υγεία του στάθηκε όρθιος και άντεξε στις πιο διαστροφικές ορέξεις των βασανιστών του, που αφού κατάλαβαν πως δεν είχαν καμιά ελπίδα να υποκύψει, τον πέταξαν από το παράθυρο. Ήταν 22 Νοέμβρη του 1938.

Επίσης πρέπει να αναφερθούμε και στον πρώτο γραμματέα της ΟΚΝΕ Ζακ Βεντούρα που, ως Εβραίος, μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς όπου και πέθανε.

Τέλος μέσα στις γραμμές της ΟΚΝΕ έδρασαν πολλοί αγωνιστές που έγιναν παραδείγματα ηρωισμού και αυτοθυσίας όπως ο Νίκος Ζαχαριάδης που διετέλεσε και γραμματέας της από το 1925 ως το 1926, ο Αρης Βελουχιώτης, ο Νίκος Μπελογιάννης, ο Ναπολέων Σουκατζίδης που εκτελέστηκε στην Καισαριανή την Πρωτομαγιά του ’44, η Ηλέκτρα Αποστόλου που βασανίστηκε άγρια και δολοφονήθηκε από την Ειδική Ασφάλεια το 1944, ο Γιάννης Αλεξάνδρου (καπετάν Διαμαντής) ταγματάρχης του ΕΛΑΣ και υποστράτηγος του ΔΣΕ που σκοτώθηκε στον εμφύλιο το 1949, ο Κώστας Χατζήμαλης, γραμματέας της ΚΟ του ΚΚΕ Θεσσαλονίκης και μέλος της ΚΚ του ΚΚΕ που φυλακίστηκε στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά και εκτελέστηκε στα Διαβατά το 1944, ο Καλής Σιντό που πέθανε από την πείνα εξόριστος στον Αη Στράτη καθώς και πολλοί άλλοι, περισσότερο ή λιγότερο γνωστοί.

Βιβλιογραφία

«Η πρώτη δεκαετία του ΚΚΕ 1918-1928», Α. Κουτσούκαλης, εκδ. Γνώση

«Η δεύτερη δεκαετία του ΚΚΕ 1929-1939», Α. Κουτσούκαλης, εκδ. Γνώση

«Δοκίμιο ιστορίας του ΚΚΕ» Α’ τόμος, Σύγχρονη Εποχή