60 χρόνια από το ματωμένο Δεκέμβρη

της Κατερίνας Παλαμηδά

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Έναυσμα»

3 Δεκέμβρη του 1944: ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά κατεβαίνει σε ειρηνικό συλλαλητήριο. Δέχεται προμελετημένη επίθεση από τις δυνάμεις της αστυνομίας. 24 νεκροί και 140 τραυματίες είναι ο απολογισμός της 1ης αυτής μέρας.

Την επομένη, ενώ κηδεύει τα θύματα του, νέα επίθεση αφήνει 37 νεκρούς και 69 τραυματίες. Ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά αμύνεται. Επεμβαίνουν οι βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις. Το πυροβολικό, τα αεροπλάνα, οι όλμοι σπέρνουν το θάνατο. Για 38 μέρες τα αγγλικά στρατεύματα, η Εθνοφυλακή σε συνεργασία με τις ταγματασφαλίτικες συμμορίες κυνηγούν και σκοτώνουν το λαό της Αθήνας και του Πειραιά. Οι απώλειες του Δεκέμβρη είναι ακόμα ανυπολόγιστες. Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Αλληλεγγύης, οι νεκροί ανέρχονται στους 5.200 κι οι τραυματίες στους 10.000. Απ' αυτούς το 75% είναι άμαχος πληθυσμός.

Η ηρωική αναμέτρηση του Α' σώματος του ΕΛΑΣ με τις συντριπτικά περισσότερες και καλύτερα εξοπλισμένες δυνάμεις των Βρετανών και της ντόπιας αντίδρασης, καταλήγει σε ήττα για τον ΕΛΑΣ και στην υπογραφή ανακωχής στις 9/1/45, σύμφωνα με την οποία ο ΕΛΑΣ έπρεπε να εκκενώσει τη Στερεά, το ν. Μαγνησίας, τη Θεσσαλονίκη και τη Β. Πελοπόννησο.

Θα ακολουθήσει μετά από ένα μήνα, η συμφωνία της Βάρκιζας, ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ κι αργότερα μια σειρά από εξελίξεις που σηματοδοτούν μια νέα εξίσου ηρωική φάση του ελληνικού κινήματος, το 2ο αντάρτικο.

Πώς όμως φτάσαμε ως εκεί; Πώς η τετράχρονη εποποιία του παλλαϊκού αγώνα με ραχοκοκαλιά το ΕΑΜ -ΕΛΑΣ, η λαμπρή πορεία προς την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, που ήταν αποκλειστικά έργο του ελληνικού λαού, κατέληξε στα γεγονότα του ματωμένου Δεκέμβρη, γεγονότα που αποκάλυψαν δυστυχώς με τον πιο οδυνηρό τρόπο το ρόλο και της ξενόδουλης αστικής τάξης και των "συμμάχων" Άγγλων ιμπεριαλιστών;

Τα γεγονότα του Δεκέμβρη έχουν αναλυθεί από πολλές πλευρές. Γιατί είναι από τα γεγονότα της ιστορίας της χώρας που έκριναν στη δεδομένη στιγμή μια σειρά από πολιτικά ζητήματα που είχαν τεθεί το προηγούμενο διάστημα και κυρίως έθεσαν άμεσα και ουσιαστικά το ζήτημα της εξουσίας στη μεταπολεμική Ελλάδα.

60 χρόνια μετά, τα γεγονότα του Δεκέμβρη, όπως και όλης της δεκαετίας του '40, παραποιούνται και διαστρεβλώνονται. Οι δεξιοί προσπαθούν να ξαναγράψουν την ιστορία, να εξορίσουν από τη μνήμη μας κάθε απόδειξη ότι ένας μικρός λαός με την οργανωμένη του πάλη, μπορεί να αποτινάξει κάθε ξένο ζυγό και να οικοδομήσει μια λεύτερη ειρηνική ζωή χωρίς προστάτες.

Γιατί οι δεξιοί φοβούνται το λαό. Τον φοβούνται όπως τότε. Τότε, που ενώ οι αστοί πολιτικοί, όσοι δεν είχαν "αυτοεξοριστεί" στο Κάιρο, συνεργάζονταν με τους Γερμανούς, ο λαός απελευθέρωνε τη χώρα του από τους κατακτητές και έθετε με την ίδρυση της ΠΕΕΑ την Άνοιξη του '44, τις δομές ενός λαϊκού κράτους βασισμένου στην ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Τον φοβούνται, γιατί μετά από 60 χρόνια αιματηρής κυριαρχίας της ελληνικής αστικής τάξης, οι πολιτικοί συνεχιστές των δοσίλογων και των ταγμάτων ασφαλείας ακόμα δεν μπορούν να νομιμοποιήσουν την εξουσία τους, εξουσία που είχε σαν τίμημα το σφαγιασμό χιλιάδων αγωνιστών της εθνικής αντίστασης από αγγλικά και αμερικανικά στρατεύματα σε συνεργασία με το μοναρχοφασιστικό στρατό και τις παρακρατικές οργανώσεις. Εξουσία που στηρίχτηκε στη Μακρόνησο και τους άλλους "Παρθενώνες του νέου Ελληνισμού", τις δολοφονίες του Μπελογιάννη, του Λαμπράκη και τόσων άλλων αγωνιστών, που στοίχισε στο λαό 7 χρόνια αμερικανοκίνητης χούντας και 30 χρόνια "δημοκρατικής" καταστολής και τρομοκρατίας.

Γι' αυτόν το λόγο, το τελευταίο διάστημα, οι δεξιοί "θυμούνται" όλο και πιο έντονα το Δεκέμβρη, "αναλύουν" κι επιρρίπτουν ευθύνες στους "αριστερούς" που έφθασαν τα πράγματα στα άκρα, προσπαθώντας να μοιράσουν τα εγκλήματα εις βάρος του λαού και στις δυο πλευρές.

Στην πραγματικότητα, το πως φτάσαμε στο Δεκέμβρη ξεκινάει από πολύ πιο πριν, με τις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας. Με μια σειρά λαθών που έκανε η ηγεσία του ΚΚΕ την κρίσιμη στιγμή που υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις (στροφή του πολέμου στο Ανατολικό μέτωπο, απελευθερωμένα σχεδόν τα 2/3 της χώρας, με τη μεγάλη πλειοψηφία των λαϊκών μαζών στρατευμένες στον αγώνα και ισχυρό λαογέννητο στρατό) για τη χάραξη συγκεκριμένης επαναστατικής κατεύθυνσης κατάληψης της εξουσίας. Με την υποχωρητική στάση απέναντι στους Άγγλους που είχαν δείξει από νωρίς τις προθέσεις τους και τα σχέδια για τη μετατροπή της χώρας σε βρετανικό προτεκτοράτο. Η τραγική αδυναμία της ηγεσίας του πιο μεγάλου και ηρωικού κινήματος που γνώρισε η ελληνική ιστορία, να αξιολογήσει σωστά την προοπτική του μεταπολεμικού κόσμου και η υποτίμηση του λαϊκού παράγοντα, οδήγησαν στην αποδοχή από το ΕΑΜ των επαίσχυντων συμφωνιών του Λιβάνου (17 - 20 Μάη '44) και της Καζέρτας (26 Σεπτεμβρίου), που έσυραν το ΕΑΜ στη δημιουργία κυβέρνησης "εθνικής ενότητας" με το Γ. Παπανδρέου κι έβαλαν τον ΕΛΑΣ κάτω από τις διαταγές του Άγγλου διοικητή Σκόμπυ. Ήταν αυτές οι συμφωνίες που έδιναν και τυπικά το δικαίωμα στους Βρετανούς να επέμβουν στα εσωτερικά της Ελλάδας και το περιθώριο να εξασφαλίσουν στρατιωτικές δυνάμεις στη χώρα, τις ίδιες στρατιωτικές δυνάμεις που έβαζαν στόχο τον άοπλο λαό της διαδήλωσης της 3 Δεκεμβρίου. Η μετάθεση της λαϊκής εξουσίας από άμεσο καθήκον σε μελλοντική μεταπολεμική επιδίωξη δια της κοινοβουλευτικής οδού, οδήγησε στον αποπροσανατολισμό και τον πολιτικό αφοπλισμό του κινήματος που, όταν θέλησε να αντιδράσει βρέθηκε απροετοίμαστο να αγωνιστεί αποφασιστικά για να ματαιώσει τη βρετανική κατοχή.

Η άρνηση της ηγεσίας του ΚΚΕ και του ΕΑΜ για μονόπλευρο αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, οδήγησε στη στρατιωτική αναμέτρηση του Δεκέμβρη. Μια άνιση μάχη που από την πλευρά του ΕΛΑΣ πραγματοποιήθηκε χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία, χωρίς λύση του προβλήματος των εφεδρειών, χωρίς σαφή προσανατολισμό και σχέδιο.

Ο Δεκέμβρης είναι μια κορυφαία στιγμή αντίστασης και αυτοθυσίας του λαού της Αθήνας και του Πειραιά. Πέρα από τις όποιες εκτιμήσεις για την πορεία προς το Δεκέμβρη και τα λάθη της ηγεσίας, αυτό που έκανε ξεκάθαρο ήταν το μεγαλείο του ελληνικού λαού, τη θέληση του να αγωνιστεί αμέσως μετά την απελευθέρωση του από τους Γερμανούς, για την απελευθέρωση του από τον αγγλικό ιμπεριαλισμό. Το αίμα στο πανό της διαδήλωσης υπέγραφε ακριβώς αυτήν την απόφαση του ελληνικού λαού να διαλέξει μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας τα όπλα και όχι τις αλυσίδες! Ήταν το ίδιο αίμα, που προκαλώντας την παγκόσμια κατακραυγή, τη στιγμή που ο Τσόρτσιλ έδινε διαταγή στο Σκόμπυ να συμπεριφερθεί σαν σε κατεχόμενη πόλη, έβγαλε εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου στους δρόμους σε πολλές πόλεις, ακόμα και στο Λονδίνο με πανό που έγραφαν: "ο Τσόρτσιλ αποκαλεί τους υποστηρικτές του ΕΑΜ αναρχικούς, εμείς τους αποκαλούμε ΗΡΩΕΣ!".

Όσο και αν επιμένουν οι δεξιοί, δεν μπορούν να ξαναγράψουν την ιστορία. Την ιστορία τη γράφει ο ελληνικός λαός και η νεολαία στους μικρούς και μεγάλους αγώνες για την οικοδόμηση αντιπολεμικού - αντιιμπεριαλιστικού μετώπου, στους αγώνες ενάντια στο καθεστώς της εξάρτησης και της υποτέλειας, μέχρις ότου τα ανεκπλήρωτα αιτήματα του Δεκέμβρη για ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ - ΛΕΥΤΕΡΙΑ - ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ γίνουν πραγματικότητα.