ΓΙΑ ΤΟ "ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ" Μια προσέγγιση πέρα από τον τυχοδιωκτισμό, τον αλυτρωτισμό και το σοβινισμό.

Β' μέρος

του Δημήτρη Μάνου

Έναυσμα, τ.2, Άνοιξη 1995

(Διαβάστε το Α’ μέρος εδώ)

(1940 ως τις μέρες μας)

Εισαγωγική σύνδεση με το προηγούμενο

Ο Δημητρόφ, υπεύθυνος του βαλκανικού τμήματος της Κομμουνιστικής Διεθνούς και ηγέτης του Κ.Κ. Βουλγαρίας, είχε μιλήσει για τα "άλυτα εθνικοδημοκρατικά προβλήματα που κληροδοτούσαν τα μοναρχοφασιστικά καθεστώτα" της Βαλκανικής στο Κομμουνιστικό Κίνημα.

Το κομμουνιστικό κίνημα ήταν ο αποδέκτης αυτής της "σκληρής" και φορτισμένης κληρονομιάς, αφού στάθηκε, όπως είπαμε, η ψυχή του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Όλες οι μετέωρες καταστάσεις που κληροδοτούσε το κλείσιμο της ιστορικής φάσης του "Μακεδονικού" είχαν σαν αποδεκτή στη συγκεκριμένη περίπτωση και το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα (για τις καταστάσεις αυτές στο Α’ μέρος)

Η στάση και οι τοποθετήσεις του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος στη φάση αυτή αποτελούν υλικό ιστορικής εκτίμησης.

Προκαταβολικά, εξηγούμαστε πως η δική μας προσέγγιση -με όλες τις δυσκολίες που συνάντησε- κινείται πάνω στην τροχιά της υπεράσπισης του κομμουνιστικού κινήματος και νομίζουμε πως κάτι τέτοιο το στοιχειοθετούμε και δεν αποτελεί απλά μια δική μας "προκατάληψη" (εξ άλλου το δηλώσαμε ανοιχτά πως η αναφορά μας έρχεται να αντιπαρατεθεί στο κλίμα της εθνικιστικής και τυχοδιωκτικής προκατάληψης).

Υπεράσπιση του κομμουνιστικού κινήματος που γίνεται ουσιαστική όσο δεν συγκαλύπτει τις ανεπάρκειες, τα λάθη και τις δικές του τελικά ευθύνες. Ευθύνες από ευθύνες βεβαία έχουν διαφορά...

Η δική μας τοποθέτηση διαφοροποιείται, τόσο από τις ισοπεδωτικές και συντριπτικές αυτοκριτικές (είδαμε τέτοιες στυλ Φαράκου από τις στήλες των "ΝΕΩΝ") του ραφιναρισμένου αντικομμουνισμού, όσο και από τις καθαγιάσεις του παρελθόντος (σχιζοφρενικό ακραίο παράδειγμα αποτελούν π.χ. οι αφίσες της ΟΑΚΚΕ για την υπεράσπιση της «Σλαβομακεδονίας» στο όνομα των αποφάσεων των ολομελειών του '47-'49). Έτσι ή αλλιώς τα ζητήματα αυτά αποτελούν μέρος μιας συνολικότερης εκτίμησης της πορείας του κομμουνιστικού κινήματος στον τόπο μας. Όταν, όμως διαπιστώνουμε, πως πάνω στην (δικαιολογημένη έστω) σιωπή στήνεται ένας χορός διαστρεβλώσεων, όπου τα θύματα μετατρέπονται σε θύτες και αντίστροφα, δεν γίνεται να μην καταθέσουμε τη δική μας μικρή συμβολή, σαν υλικό τουλάχιστο για συζήτηση.

Στο Β' μέρος της αναφοράς αφιερώνουμε δυο κεφάλαια ακόμη: Ένα σύντομο σε ό,τι αφορά την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και ένα σχετικά με το πώς τίθεται το ζήτημα σήμερα. Θεωρούμε, μπροστά στην πίεση του εθνικισμού-σοβινισμού, αλλά και στην εμφάνιση ενός καθυστερημένου υποτακτικού "ρεαλισμού", απαραίτητη αυτήν την τοποθέτηση. Ίσως μάλιστα η σημερινή τοποθέτηση πιάνω στο πρόβλημα, η διάκριση ιστορίας και πολιτικής , όπως αναφέρθηκε ήδη στο Α’ μέρος διευκολύνει κάπως την ιστορική ματιά πέρα απ' όλα τ’ άλλα.

ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΚΑΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Πέρα από το αίμα, τα ποτάμια αίματος που έχυσε το κομμουνιστικό κίνημα, τους κατατρεγμούς, τις διώξεις, γνώρισε ακόμα και τη λασπολογία για τη στάση του στο λεγόμενο Μακεδονικό Ζήτημα. «Εθνοπροδότες" και «Εαμοβούλγαροι", ειδικό το τελευταίο, αποτέλεσε την κύρια πλευρά της αντικομμουνιστικής και υποτιθέμενης "εθνικόφρονος» προπαγάνδας…

Προκαλεί εντύπωση, γιατί τόσα χρόνια (ενώ, όπως θα δούμε, δεν λείπουν τα αντίθετα επιχειρήματα) το κομμουνιστικό κίνημα ειδικά σ' αυτό το θέμα κρατάει μια "σιωπηλή" έως και υποχωρητική γραμμή, που δείχνει μια αδυναμία. Σ' ένα θέμα που εκείνος, ο οποίος θα 'πρεπε ν' απολογείται είναι η αστική τάξη της χώρας για όσα αντεθνικά τερατουργήματα διέπραξε.

Η αδυναμία αυτή απηχεί την αποστροφή απέναντι ατό «ζαχαριαδικό παρελθόν» από μέρους των ηγετών της ρεβιζιονιστικής στροφής και συνδέεται με την ανικανότητα τους να υπερασπίσουν γενικότερα την κομμουνιστική υπόθεση. Ωστόσο, έχει και άλλες υπαρκτές αιτίες. (1)

Η ήττα του κομμουνιστικού κινήματος στον τόπο μας ταυτίστηκε με μια τρομακτική επιχείρηση εθνικής και πολιτικής εκκαθάρισης. Η ήττα αυτή έδωσε τη δυνατότητα στην αστική τάξη και τους πάτρωνές της να προχωρήσουν στην τελική "λύση" του "προβλήματος" στα βόρεια σύνορα της χώρας.

Μέχρι και η "πεφωτισμένη" "Καθημερινή" στο ειδικό της αφιέρωμα υποστηρίζει, πως τελικά το "πρόβλημα αυτό λύθηκε με την ήττα και τη φυγή των ανθρώπων αυτών στις τότε σοσιαλιστικές χώρες και τη Γιουγκοσλαβία". Αυτή είναι η λογική της αστικής τάξης, για τους ανθρώπους, βέβαια, εκείνους που στα υπομνήματα της χαρακτήριζε σαν "έχοντες ελληνικήν συνείδησιν" (Β' Βαλκανική Συνδιάσκεψη). Οπότε έχουμε δύο τινά: ή η αστική τάξη έδιωξε και "εκκαθάρισε" Έλληνες (και μ' αυτή την έννοια έκανε διπλά αντεθνική δουλειά) ή ψεύδονταν ασύστολα και στις δύο εποχές, πράγμα, που πάλι έβλαψε την χώρα και την ακεραιότητα της. Διαλέγετε και παίρνετε! Κι επειδή θα συνυπογράφαμε ανεπιφύλακτα τη ρήση του Σολωμού, πως "το έθνος μπορεί να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι αληθινόν" δεν πρόκειται να αναγνωρίσουμε κανένα ελαφρυντικό σ' αυτή τη στάση.

Όλες οι αναλύσεις του προβλήματος από την αστική πλευρά, μέχρι και οι πιο "αριστερές" και σύγχρονες δεν παύουν ν' αντιμετωπίζουν το ζήτημα μ' ένα, λιγότερο ή περισσότερο, ραφιναρισμένο αντικομμουνισμό. Όπως, όμως, είδαμε δεν είναι το σοσιαλιστικό ή κομμουνιστικό κίνημα, που δημιούργησε το Μακεδονικό ζήτημα, ούτε το πώς τέθηκε, ούτε το πώς λύθηκε:

-Και μειοψηφία πολύ ισχνή αποτελούσαν στα Βαλκάνια οι τότε μαρξιστικές σοσιαλιστικές δυνάμεις...

-Και οι οστικές ηγεσίες των μοναρχοφασιστικών ή "κοινοβουλευτικών" καθεστώτων των Βαλκανίων στάθηκαν αρκετά ανώριμες και υποτακτικές στο να λύσουν τα εθνικά και τα μειονοτικά ζητήματα...

-Και οι ιμπεριαλιστικές και αποικιοκρατικές δυνάμεις είχαν πετύχει να εντάξουν την βαλκανική αντιπαράθεση στα σχέδιά τους για το ξαναμοίρασμα του κόσμου (πάλη για τα πετρέλαια της Μοσούλης, έλεγχος των θαλασσών, απομόνωση της Ρωσίας, ένταση μιλιταρισμού κλπ).

Δεν ήταν, βέβαια, αδύναμο ή πολύ περισσότερο από το κομμουνιστικό κίνημα κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκεί είχε συμμετοχή και πρωταγωνιστική. Όμως η κληρονομιά που αναλάμβανε ήταν βαριά.

1. Ποια προβλήματα αντιμετώπισε το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα σχετικά με το "Μακεδονικό"

α) Το κενό που άφηνε η αστική τάξη

Η «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» αριθμός 4 το 1943 γράφει για την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα και για την κατοχή. «Η επίθεση του Χίτλερ ήταν η ευκαιρία για να παραδώσουν τον Ελληνικό στρατό και την Ελλάδα στον χιτλερισμό. Τι μπορούσαν να κάνουν; Μπορούσαν έγκαιρα να αποσύρουν το στρατό από Αλβανία, Μακεδονία-Θράκη στη γραμμή Ολύμπου-Πίνδου. Εκεί ο ελληνικός στρατός, εμψυχωμένος από τις νίκες, μπορούσε ν' αντιμετωπίσει τους χιτλεροφασίστες εισβολείς ολόκληρο το καλοκαίρι του 1941. Στο μεταξύ έφταναν αγγλικές ενισχύσεις, η Σοβιετική Ένωση έμπαινε στον πόλεμο και θα διαμορφωνόταν ολότελα διαφορετική κατάσταση. Κι αν στο τέλος ο ελληνικός στρατός αναγκαζόταν να υποχωρήσει, μπορούσε να μεταφερθούν ορισμένα στρατιωτικά τμήματα στην Κρήτη, οπότε το ηρωικό νησί δεν θα έπεφτε στα χέρια του Χίτλερ. Να διοχετευτεί στα βουνά οπλισμός του στρατού, οπότε ο ανταρτοπόλεμος θα ήταν φοβερός για τον κατακτητή. Να ανοιχτούν στρατιωτικές και κρατικές αποθήκες και να μοιραστούν στο λαό τα αποθέματα τροφίμων, ιματισμού και υπόδησης αντί να τα παραδώσουν στον κατακτητή". («Το εθνικό μας πρόβλημα και το ΚΚΕ»).

Όλοι γνωρίζουμε πως τίποτε απ' όλο τα παραπάνω δεν έγινε. Γιατί όλα αυτά απαιτούσαν μια κυβέρνηση με άλλον ταξικό προσανατολισμό ή το ελάχιστο, μια αστική τάξη με στοιχειώδη εθνικό προσανατολισμό. Οι κυβερνήσεις του ελληνικού λαού έφυγαν στο Κάιρο, αφήνοντας ανέγγιχτο τον κρατικό μηχανισμό στην υπηρεσία του κατακτητή και το λαό να πεθαίνει και να λιμοκτονεί.

Αυτή η "στάση" της αστικής τάξης είχε άμεσα αποτελέσματα στον ευαίσθητο Βόρειο Δυτικό Μακεδονικό χώρο.

"Οι ξένες προπαγάνδες, οι Βλάχοι λεγεωνάριοι στη Θεσσαλία, οι Βούλγαροι κομιτατζίδες στη Μακεδονία κηρύχνουν τη διάλυση της Ελλάδας... Είναι η δεύτερη εθνική συμφορά μετά το 1922. Είναι το φυσικό προϊόν της μεγαλοϊδεατικής πολιτικής" (στο ίδιο).

Τούτη είναι η ανοιχτή θέση του ΚΚΕ για το πώς έμπαινε το εθνικό ζήτημα στην ελληνική Β.Δ. Μακεδονία τότε. Υπήρχε, όμως, και παραπέρα ειδικότερη σύνδεση της εθνικά απαράδεκτης και προδοτικής στάσης με το εθνικό ζήτημα στη Μακεδονία. Πολύ ύποπτη σύνδεση...

"Συγκεκριμένα, για την επιδρομή των Βουλγάρων στην ανατολική Μακεδονία το 1916 -που σκούζουν σήμερα οι εθνοκάπηλοι- υπεύθυνοι είναι οι Γκλύξμπουργκ. Το Ρούπελ έγινε σύμβολο της Εθνικής προδοσίας. Τότε στην Ελλάδα δεν υπήρχαν κομμουνιστές για να θελήσουν να ρίξουν σ' αυτούς τις δικές τους προδοσίες. Μα υπήρχαν Γκλύξμπουργκ, κι αυτοί, όπως το 1941, με την ίδια πολιτικό-στρατιωτική κλίκα, άνοιξαν τις πόρτες της Ελλάδας και τότε στους Γερμανο-Βούλγαρους επιδρομείς και παρέδωσαν το στρατό.

Το 4ο σώμα πήγε αιχμάλωτο, δίχως να πολεμήσει στη Γερμανία. Και σε τούτον τον πόλεμο, το τμήμα στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης παραδόθηκε χωρίς πόλεμο για να πάρουν αυτά τα εδάφη οι Βούλγαροι...

Η Ελληνική μοναρχο-πλουτοκρατική κλίκα είναι που έδωσε άφεση αμαρτιών στο Βουλγαρικό σινάφι της Σόφιας ύστερα από το 1913. Ακόμα τους ενίσχυσε να σταθεροποιήσουν την κυριαρχία τους στη Βουλγαρία για να κάνουνε άνετα καινούρια επιδρομή στην Ελλάδα και στη Σερβία στα 1941.0 αρχιδήμιος Φίλωφ είναι ακόμα επίτιμος διδάκτορας του ελληνικού πανεπιστημίου και αρνήθηκαν να τον καθαιρεθούν, όταν οι φοιτητές δημιούργησαν ζήτημα" (ατό ίδιο). Γεγονότα που δύσκολα αμφισβητούνται.

Έχουμε, λοιπόν: ενίσχυση αντιδραστικών και σοβινιστικών δυνάμεων, υποτακτική και προδοτική στάση, σε συνδυασμό με σοβινιστική πολιτική διακρίσεων και εκκαθαρίσεων στα ευαίσθητα ΒΔ μέρη της ελληνικής Μακεδονίας και τέλος άτακτη φυγή κι "άσε το λαό ν' αντιμετωπίσει το εκρηκτικό αυτό χαρμάνι"! Είπατε τίποτα; Η συνέχεια των διαφόρων Έβερτ, Παπανδρέηδων, Τσουδερούδων, Ράλληδων κλπ δεν είναι μόνο γενεαλογική. Η τακτική του "τα κάνω όλα μαντάρα και στην κρίσιμη στιγμή γίνομαι λαγός" αποτελεί, τελικά, στρατηγική πνοής για τα τζάκια της αστικής τάξης, παλιά και νέα.

β) Προβληματικό και αρνητικό κοινωνικό φόντο στη Μακεδονία

Το αναπτυσσόμενο κομμουνιστικό κίνημα είχε ν' αντιμετωπίσει ένα κοινωνικο-εθνικό τοπίο πολύ βαρύ και εχθρικό, μιας και σα μοναδικός φορέας εθνικής πολιτικής (και από ένα σημείο και μετά μοναδικής ουσιαστικής εξουσίας στο χώρο) θέριζε τις θύελλες, που έσπειρε άλλος:

-Αντιθέσεις ανάμεσα ατούς πληθυσμούς της ΒΔ Μακεδονίας

Η πολιτική των διακρίσεων, που αναλύσαμε, δεν άργησε να φέρει τ' αποτελέσματά της. Η αντίθεση του σλαβόφωνου πληθυσμού με τους πρόσφυγες, σχετικά με την ευνοϊκή κρατική αντιμετώπιση, τα κτηματικά κλπ οδηγούνταν μέσα στο κενό εξουσίας και νομιμότητας σε συγκρούσεις και ένοπλες αντιπαραθέσεις (οι αντιθέσεις "ντόπιων" και προσφύγων είχαν καλλιεργηθεί).

Ιδιαίτερα τα χωριά των τουρκόφωνων Ποντίων, που εξαιτίας της συντηρητικής αλλά και αντιΑΝΤΑΝΤικής ιδεολογίας που κουβαλούσαν (γιατί θεωρούσαν πως η ΑΝΤΑΝΤ τους πρόδωσε στον πόλεμο), οργανώθηκαν ένοπλα. Από 'κει συγκροτήθηκαν τρομοκρατικές συμμορίες, που λυμαίνονταν την περιοχή. Δεν είναι τυχαίο, ότι αυτές οι ομάδες έγιναν εύκολο υποχείριο της γερμανικής προπαγάνδας.

-Φτώχια και τυχοδιωκτισμός

Η περιοχή της ΒΔ Μακεδονίας, ρημαγμένη, ιδιαίτερα, από τα κύματα των μεταναστεύσεων για οικονομικούς και εθνικούς λόγους, στέναζε κυριολεκτικά. Η πείνα και η ανέχεια, πάντα κακοί σύμβουλοι, έσερναν μαζί τους την τυχοδιωκτική αρπαγή, ληστοκρατία, έδιναν βάση ύπαρξης στα καιροσκοπικά στοιχεία της κοινωνίας.

γ) Συνειδητή και οργανωμένη δράση των κατοχικών δυνάμεων (Γερμανών- Βουλγάρων-Ιταλών)

Η ελληνική κατεχόμενη Μακεδονία είχε χωριστεί σε 3 ζώνες:

-Γερμανοί: Αναφερθήκαμε στη δράση των Γερμανών και στο πώς χρησιμοποίησαν τους τουρκόφωνους Πόντιους στην κυρίως πεδινή ελληνική νοτιοδυτική Μακεδονία (Κοζάνη, Ημαθία, νότια Φλώρινας και Εδεσσας - η λεγόμενη νότια γερμανική ζώνη).

Δείγμα "αντικειμενικής" γραφής της ιστορίας είναι ο τρόπος που δικαιολογεί ο Κολιόπουλος την στρατολόγηση των τουρκόφωνων Ποντίων: "είτε από ανάγκη, είτε πιστεύοντας ότι εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα του έθνους παίρνοντας τα όπλα κατά των Εαμοβούλγαρων".

Μην ξεχνιόμαστε πως οι ένοπλες αυτές ομάδες αποτέλεσαν τη βάση της ΥΒΕ (Υπερασπιστών Βορείου Ελλάδος) της μετέπειτα γνωστής ΠΑΟ. Μη ξεχνιόμαστε...

-Ιταλική ζώνη: Η Ιταλία είχε συσπειρώσει από τον ντόπιο βλαχόφωνο πληθυσμό χρησιμοποιώντας σαν όργανο την λατινογενή τους γλώσσα και σαν βοήθημα την πολιτική διακρίσεων (εθνικών και κοινωνικών) του επίσημου ελληνικού κράτους, υποσχόμενη τη δημιουργία ενός Πριγκιπάτου της Πίνδου, ορισμένα στοιχεία.

Τα παραστρατιωτικά σώματα που είχε οργανώσει δε ....μπορούσαν να μην έχουν το όνομα "Λεγεωνάριοι". Έδρασαν κυρίως στο νομό Γρεβενών, όπου οι ιταλόφρονες κάτοικοι αυτής της περιοχής είχαν εκδηλωθεί αρκετά. Τις κινήσεις αυτές τις είχαν στελεχώσει (τρόπος του λέγειν) αντεθνικά στοιχεία που συνδέονταν παλιότερα με τη φιλορουμανική προπαγάνδα.

Έχει νόημα πάντως αυτό που ο ίδιος ο Κολιόπουλος ευθαρσώς δηλώνει, πως οι "συνεργασθέντες με τους Ιταλούς Βλαχόφωνοι ευρέθησαν στο αντικομμουνιστικό στρατόπεδο των νικητών του εμφύλιου πολέμου".

Ενώ οι μη συνεργασθέντες, αλλά αντισταθέντες "εαμοβούλγαροί" όλοι γνωρίζουμε σε ποιο στρατόπεδο και σε ποιο κατάσταση "ευρέθησαν".

- Οι Βούλγαροι-Κομιτατζίδες: Πιο ανησυχητική (χωρίς να υποτιμηθούμε τις άλλες δυο περιπτώσεις) από εθνική άποψη αποδείχτηκε -παρά την ύποπτη υποτίμησή της- η δράση των φασιστικών-βουλγαρικών δυνάμεων.

Οι Γερμανοί παραχώρησαν την κυρίως κεντρική και ανατολική Μακεδονία στους Βούλγαρους, που θεώρησαν δικαιωματικά ότι τους ανήκαν τα εδάφη και θέλησαν να πάρουν τη ρεβάνς.

Πιο επικίνδυνη ήταν αυτή η απειλή, γιατί και σε πολυπληθέστερο κομμάτι πατούσε και σε περισσότερο εξωθημένο εθνικά από την επίσημη ελληνική πολιτική των διώξεων και των διακρίσεων.

Επιπλέον πατούσε πάνω στο πρόβλημα έκφρασης και ταυτότητας που όλα τα μεσοπολεμικά χρόνια η Βουλγαρία δεν άφηνε ανεκμετάλλευτο μέσα από τους γνωστούς συντηρημένους "διαύλους" που εξετάσαμε.

Η Βουλγαρία αξιοποιώντας όλα τα παραπάνω μπορούσε να προβάλλει σαν πιο φυσικός και άμεσος προστάτης των σλαβόφωνων σε σύγκριση με την Ιταλία απέναντι στους Βλάχους (αλλά και στους σλαβόφωνους) και τη Γερμανία, απέναντι στους τουρκόφωνους Ποντίους.

Με τη βία και τις σφαγές, αλλά και με την έξυπνη "χρησιμοποίηση" της πείνας το Βρετανικό Προξενείο υπολογίζει (εφημερίδα "Ελληνικόν Αίμα"), πως 23.000 σλαβόφωνοι (ίσως και κάποιοι ελληνόφωνοι) είχαν δηλώσει Βούλγαροι υπήκοοι.

Παιδιά και σπουδαστές σλαβόφωνοι στέλνονταν στη Σόφια για να σπουδάσουν και φυσικά να εκβουλγαριστούν.

Σημαντική ήταν η δράση της Οχράνα, της μυστικής αστυνομίας-παραστρατιωτικής οργάνωσης των φιλογερμανών Βουλγάρων του Μιχαήλωφ και των ίδιων των Βουλγάρων (Κάλτσεφ).

"Για κάθε Κομιτατζή ή όπλο Κομιτατζή, ωστόσο, που κατέληγε στους αντάρτες η Λερναία Ύδρα των Κομιτατζίδων φαινόταν να παράγει πολλαπλάσιους οπλισμένους άνδρες στην υπηρεσία των Γερμανών την εποχή αυτή". (Κολιόπουλος).

Δηλαδή την πρώτη περίοδο της κατοχής, όταν οι Γερμανοί οργάνωναν τους Κομιτατζήδες πριν τους παραδώσουν στους συμμάχους τους.

Το τι εθνικό πρόβλημα ανοιγόταν στην ελληνική Μακεδονία φαίνεται και από τον, όχι ευκαταφρόνητο, αριθμό σλαβόφωνων που ακολούθησαν τους υποχωρούντες βούλγαρους και ταυτόχρονα φωτογραφίζει και το πρόβλημα. Σε διάφορα χωριά, εξάλλου, της Μακεδονίας μετά την απελευθέρωση σημειώθηκαν επεισόδια στην εγκατάσταση, ελληνικών αρχών και εκπαιδευτικών, σύμφωνα με τότε σήμα του Γραφείου Αλλοδαπών της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης.

δ) Ανοιχτά ζητήματα στις σχέσεις με τα αδελφό κόμματα

Πέρα οπό την εσωτερική σύγχυση που ενέτεινε η ξένη κατοχή και οι "απλήρωτοι λογαριασμοί" της αστικής τάξης με το ΚΚΕ είχε ν' αντιμετωπίσει και μια σειρά ζητήματα και προβλήματα στις σχέσεις του με τα κόμματα της Γιουγκοσλαβίας και της Βουλγαρίας:

1. Υπήρχε κοινό εθνικό- πολιτικό ενδιαφέρον για το μακεδονικό χώρο καθώς όπως το ΚΚΕ έτσι και τα άλλα δυο κόμματα είχαν τις δικές τους εθνικές δεσμεύσεις.

2. Αυτό εξάλλου που σήμερα αποτελεί σύγχρονη ιστορία ήταν τότε πρόσφατο πολιτικό παρελθόν. Τούτο έχει τη σημασία του.

3. Λέγοντας αυτά δεν πάμε να δικαιολογήσουμε κανέναν.

Η παλιότερη και πρόσφατη ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος έδειξε πως πολλές φορές εμφιλοχώρησε στις τάξεις του ο εθνικισμός, ο αλυτρωτισμός, ο μεγαλοκομματισμός-σοβινισμός (εισβολή Βιετνάμ, Καμπότζη).

Δεν είναι απρόσβλητοι οι κομμουνιστές από κανένα μικρόβιο, όσο φυσικά η ιδεολογική διαύγεια και η πολιτική επαγρύπνηση δεν παίζουν το ρόλο που χρειάζεται να παίξουν. Αυτό το τελευταίο αφορά πολύ περισσότερο κόμματα και πολιτικά υποκείμενα, που στις εξαρτημένες χώρες αναλαμβάνουν και εθνικοδημοκρατικά καθήκοντα. Τούτο αντικειμενικά μπορεί να μην ανοίγει την πόρτα, αλλά έστω ανοίγει το παράθυρο στα αστικά στοιχεία.

4. Για την εποχή που μιλάμε έπαιξαν ρόλο κι άλλα πράγματα, όπως ο βαθμός της μπολσεβικοποίησης των βαλκανικών κομμάτων (σημαντικό θέμα), οι σχέσεις κυριαρχίας και ακολουθητισμού που αναπαράγονταν ακόμα και μέσα στο επίσημο κομμουνιστικό κίνημα της εποχής.- (2)

- Το βουλγαρικό κομμουνιστικό κόμμα

Είναι αλήθεια, πως τα προβλήματα αλυτρωτισμού και τα αίσθημα εθνικών αποτυχιών και ιστορικών αδικιών ήταν μια πραγματικότητα που διαπερνούσε την βουλγαρική κοινωνία και επηρέαζε τη διανόηση του. Η διανόηση αυτή είδαμε, πως στα αρχικά του βήματα είχε επηρεαστεί από τον σοσιαλισμό για να μεσουρανήσει αργότερα στον αστικοσοβινισμό. Δεν έπαυε, όμως, αυτή η κατάσταση πραγμάτων, το "κλίμα", να τροφοδοτεί και τους διανοούμενους που στρατολογούσε το κομμουνιστικό κίνημα.

Αναφέρουμε σαν παράδειγμα αυτό που η ειδική έκδοση της "Καθημερινής" αναφέρει σχετικά με τις έντονες εσωτερικές αντιδράσεις μέχρι και τον κίνδυνο πτώσης, που αντιμετώπισε η λαϊκοδημοκρατική κυβέρνηση του Δημητρόφ για τις παραχωρήσεις που έκανε στους Γιουγκοσλάβους σχετικά με την Μακεδονία του Πιρίν (θεωρώντας τους κατοίκους της ότι ανήκουν στην αυτόνομη σλαβομακεδονική εθνότητα).

Οι δεσμεύσεις αυτές χρονολογούνται από την περίοδο πριν την μπολσεβικοποίηση του σοσιαλιστικού κόμματος... (π.χ. ο χωρισμός των Βουλγάρων σοσιαλιστών σε στενούς ή πλατιούς). Το σύνθημα της "ενιαίας Μακεδονίας-Θράκης", που αποτέλεσε βασικό σύνθημα του κομμουνιστικού κινήματος στα Βαλκάνια ήταν και το "ανεπίσημο" σύνθημα βουλγαρικής πολιτικής παράλληλα με το στόχο της "εξουσίας στο Αιγαίο".

Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την αίσθηση του πιο συνεπούς και άμεσου εκπροσώπου του σοσιαλιστικού στρατοπέδου στα Βαλκάνια καλλιέργησαν ίσως και κάποιες "προσδοκίες".

Η καθυστερημένη απόφαση για αποχώρηση των βουλγαρικών στρατευμάτων από την ελληνική Μακεδονία ακόμη και όταν ανατράπηκε το μοναρχοφασιστικό καθεστώς, η σχετική αδράνεια που επιδείχτηκε από την κυβέρνηση Δημητρόφ είναι μ' αυτή την έννοια προβληματική και γεννά δικαιολογημένα ερωτηματικά.

-Το Κ.Κ.Γ. και ο Τίτο

Η δεύτερη πίεση για το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα στα πλαίσια των διεθνιστικών σχέσεων ήταν η στάση και η δράση του τιτοϊκού κόμματος.

Η πίεση αυτή ιδιαίτερα μετά τη ρήξη Τίτο-σοσιαλιστικού στρατοπέδου, αλλά και πιο πριν, μπορούμε να πούμε πως είχε μετατραπεί και σε απειλή. Χρησιμοποιώντας τη δράση των δικών του παρτιζάνικων δυνάμεων, που στην περίπτωση είχε στελεχώσει και με σλαβομακεδονικά στοιχεία προσπάθησε να συσπειρώσει τους σλαβόφωνους πληθυσμούς παρέχοντας τους πέρα από εθνική- κρατική υπόσταση και εδαφική εξασφάλιση.

Φυσικό ο Τίτο, περισσότερο απελευθερωμένος από τις κομμουνιστικές "προκαταλήψεις" σχετικά με το εθνικό είχε, βέβαια, πολλαπλούς εσωτερικούς και εξωτερικούς στόχους. Η δημιουργία της "Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας" εντασσόταν στην εξυπηρέτηση των στόχων αυτών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:

Όλες αυτές οι πιέσεις από διάφορες πλευρές διαμόρφωναν ένα κλίμα που το γενικότερο χαρακτηριστικό του ήταν η σύγχυση και η ρευστότητα.

-Σύγχυση εκλογική: Το κομμουνιστικό κίνημα αναλάμβανε απελευθερωτική δράση σε μια άκρως ευαίσθητη εθνικά περιοχή. Δεν είχαν περάσει ούτε δυο δεκαετίες, όπου με "δυο ατυχείς συμβάσεις του 1924, η μια με τη Βουλγαρία το Σεπτέμβριο και η άλλη με τη Γιουγκοσλαβία τον Αύγουστο του 1926, με τις οποίες η χώρα δεχόταν την ύπαρξη βουλγαρικής μειονότητας στη μια περίπτωση και σερβικής στη δεύτερη…" (Κολιόπουλος: "Λεηλασία φρονημάτων").

Όταν το επίσημο κράτος παρουσίαζε και μετά τις μετακινήσεις πληθυσμών τέτοια σύγχυση καταλαβαίνουμε την σύγχυση που αντιμετώπιζε το ΚΚΕ και μάλιστα σε μια εποχή που ρευστοποιούσε και επανεργοποιούσε όλα τα επαμφοτερίζοντα εθνικά θέματα.

-Σύγχυση οργανωτική: Η δράση της φασιστικής Οχράνα έσπερνε το φόβο και την αδιόρατη απειλή.

Σε έγγραφο του Μακεδονικού Γραφείου προς το Πολιτικό γραφείο τον Αύγουστο του 1944 αναφέρει, πως "οι γραμματείς στις επαρχιακές επιτροπές του κόμματος ανακάλυψαν, ότι στα σλαβομακεδονικά χωριά υπάρχουν παρακλάδια της Οχράνα, όπου ανήκουν οι περισσότεροι (δηλαδή οι σλαβόφωνοι), που σημαίνει ότι υπάρχουν πράκτορες της Οχράνα στις επιτροπές του κόμματος και γι' αυτό όλη η προσπάθεια για την εξουδετέρωση της Οχράνα δεν είχε αποτελέσματα. Η μαζική συμμετοχή του πληθυσμού των σλαβομακεδονικών χωριών είναι τακτική της Οχράνα, η οποία επιδιώκει με αυτό τον τρόπο να κρύβεται καλά. Καμμία τοπική επιτροπή και κανένας σύντροφος δεν μπορεί να πει ποιος είναι αυτός που προδίδει τη δουλειά μου. Μυστήρια κατάσταση..."

Αυτή η αλληλοδιείσδυση Γερμανών, γερμανόφιλων Βουλγάρων, καθαρών Βουλγάρων κλπ ήταν μια θανάσιμη απειλή.

- Σύγχυση πολιτική: Οι τριβές και τα ιδιαίτερα προβλήματα με τα αδελφά κόμματα, οι εξελίξεις στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, αλλά και οι γενικότερες παγκόσμιες εξελίξεις έφερναν και πολιτική σύγχυση.

Χωρίς να δίνεται συγχωροχάρτι στην προδοτική και συμβιβαστική πολιτική του ΚΚΕ απέναντι στους άλλους ιμπεριαλιστές θα πρέπει να υπολογιστεί, τι προσφερόταν σαν εναλλακτική λύση σε σύγκριση με το κοινό "συμμαχικό" στρατηγείο της Μέσης Ανατολής: το βαλκανικό στρατηγείο; Οι κίνδυνοι από τη λύση αυτή δε φαίνονταν αισθητά μικρότεροι.

Παρόλες τις τεράστιες (από κάθε άποψη) δυσκολίες και δυσχέρειες το ελληνικό ΚΚ μπόρεσε να δράσει, να οργανώσει τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα στη Μακεδονία.

Μέσα σε σοβαρούς κινδύνους και χωρίς ουσιαστική υποστήριξη θα 'ταν αντί- ανθρώπινο να μη γίνουν και λάθη. Όποιος στοιχειωδώς έχει ασχοληθεί με οργανωμένη πολιτική δουλειά μπορεί να κατανοήσει, πως είναι αναγκαίο αυτό το πέρασμα από λάθη και διορθώσεις.

Φυσικά η αστική τάξη δεν κινδύνευε να κάνει λάθη. Ήταν απλά απούσα. Ο εσμός των από "μακρόν" κυβερνητών της χώρας δρόσιζε τα πόδια του στην Αλεξάνδρεια. Άλλοι μάχονταν και παίζανε νιάτα και νεύρα στη Μακεδονία,

Αξιολογώντας τη δράση του ΚΚΕ σε σχέση πάντα με τις δυσκολίες που περιγράφηκαν πιστεύουμε πως το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα είναι ίσως το μοναδικό της Ευρώπης που συνδύασε τόσο αψεγάδιαστα τα διεθνιστικά με τα εθνικά του καθήκοντα. Και τούτο εκδηλώθηκε κατεξοχήν στο μακεδονικό μέτωπο. (3)

Το βάρος της διπλής και αντιφατικής, πολλές φορές ανταπόκρισης όχι μόνο δεν προσφέρεται για απολογία, αλλά αποτελεί και σοβαρή εθνική παρακαταθήκη.

2. Για το σύνθημα της ενιαίας Μακεδονίας - Θράκης

Πριν δούμε τη δράση του ΚΚΕ στη Μακεδονία στα χρόνια της κατοχής, είναι αναγκαία μια... στάση σε μια θέση του κομμουνιστικού κινήματος: για την ενιαία Μακεδονία-Θράκη στα πλαίσια της Βαλκανικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας. Η θέση αυτή δέχεται όλους τους μύδρους, γιατί αποτελεί, δήθεν, το αφετηριακό σημείο για την επικίνδυνη, επιπόλαια και για άλλους προδοτική στάση του ΚΚΕ στο ''Μακεδονικό".

α) Ποια η θέση των κυρίαρχων

Η τοποθέτηση του κομμουνιστικού βαλκανικού κινήματος (για τέτοια πρόκειται, αφού αποφασίστηκε στα 1920 από τη Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία, όπου είχαν αντιπροσώπους τους όλα τα βαλκανικά κόμματα) γίνεται σε μια εποχή λίγο μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, με πρόσφατες τις μετακινήσεις πληθυσμών, με πολλά συνοριακά και γεωγραφικά ζητήματα υπό συζήτηση, στην πρώτη φάση της ύπαρξης μειονοτικών ζητημάτων στα σχεδόν πρόσφατα, επίσης, εθνικά Βαλκανικά κράτη.

Όπως είδαμε η σύγχυση των επισήμων κυβερνήσεων όταν καταπιάνονται με τα θέματα αυτά δεν είναι μικρότερη. Η ρευστότητα αυτή αντανακλάται στις τοποθετήσεις τους.

Είδαμε πως η επίσημη ελληνική πολιτική θεωρεί τους σλαβόφωνους μια Βούλγαρους, μια Σέρβους (αυτό κι αν είναι ιστορική πατάτα), μια Σλαβομακεδόνες και μια Έλληνες.

Μη λησμονούμε τέλος πως η ιδέα της Βαλκανικής Ομοσπονδίας του Ρήγα κλπ παρόλο που ιστορικά πια δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί ασκούσε μα έλξη.

Οι Βαλκανικές συνδιασκέψεις που κουβέντιαζαν το ζήτημα, κάτω βέβαια από την υψηλή ιμπεριαλιστική κηδεμονία, είναι αποδεικτικός παράγοντας της ρευστότητας των ευαίσθητων ζητημάτων του τριχοτομημένου Μακεδονικού χώρου.

β) Αντανάκλαση και μέσα στο κομμουνιστικό κίνημα

Η αντανάκλαση μέσα στα νεοσύστατα κομμουνιστικά κόμματα (που ας σημειωθεί συνέδεσαν την ιστορική τους εμφάνιση με τον εθνικό αγώνα, ιδιαίτερα τα Σλαβόφωνα) της κατάστασης αυτής είναι σημαντική: Διαμορφώνει πολιτική, διχάζει, δημιουργεί "θέματα".

Οι διαφωνίες π.χ. για το σύνθημα της ενιαίας Μακεδονίας-Θράκης  είναι τυπικά τουλάχιστον η αιτία για την αποχώρηση ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ (Μάξιμος, Κορδάτος, Πουλιόπουλος).

Στη Βουλγαρία όπου "οι σοσιαλιστές είχαν μια μακρά προϊστορία σε σχέση με τα σοσιαλιστικά κόμματα των άλλων Βαλκανίων, η κίνηση για μια ανεξάρτητη Μακεδονία εντείνεται τη χρονική περίοδο 1920-24".

(Αρετή Τούντα-Φεργάδη: Μειονότητες στα Βαλκάνια)

Δεν είναι βέβαια τυχαίο ότι η Συνδιάσκεψη των Βαλκανικών κομμουνιστικών κομμάτων που αποφάσισαν την ενιαία Μακεδόνα στα πλαίσια της Βαλκανικής Ομοσπονδίας πραγματοποιήθηκε στη Σόφια.

γ) Η διαφορετικότητα της προσέγγισης

Στην πραγματικότητα οι κομμουνιστές έκαναν χρήση ενός ιδεολογικού ολικού που αποτέλεσε κοινή συνισταμένη των προοδευτικών Ευρωπαϊκών και Βαλκανικών δυνάμεων και μετά το Ρήγα.

Η ομοσπονδία των Βαλκανικών λαών υποστηρίχτηκε από ηγέτες όπως ο Γκαριμπάλντι, ο Λουί Μπλάνκ, ο Λαμαρτίν, κλπ και αποσκοπούσε στην απελευθέρωση και ειρηνική συμβίωση των λαών του Αίμου.

Η Βαλκανική κομμουνιστική Ομοσπονδία σ' αυτά τα πλαίσια βλέπει την "πολιτική ύπαρξη της ανεξάρτητης Μακεδονίας", πως "...δεν μπορεί να τύχει εγγυήσεως παρά από την ένωση των Βαλκανικών λαών" (απόφαση της Βαλκανικής "Διεθνούς").

Ο Κολιόπουλος στο τελικά αντικομμουνιστικό του βιβλίο γράφει: "...οι Έλληνες σοσιαλιστές έκλιναν στην ιδέα -όπως και οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι- μιας ομοσπονδίας όλων των Βαλκανικών λαών η οποία αναμενόταν να τερματίσει τους εθνικούς ανταγωνισμούς μεταξύ τους και να εξασφαλίσει την ειρήνη στην ταραγμένη χερσόνησο".

Αναφέρει δε, σαν την πρώτη μορφή των Βαλκάνιων Σοσιαλιστών που θεώρησε την βαλκανική ομοσπονδία ως μοναδική λύση του Μακεδονικού ζητήματος τον Παύλο Αργυριάδη που γεννήθηκε στην Καστοριά.

Όσο για το ποιόν της ενιαίας Μακεδονίας-Θράκης και το πώς τη σκέφτονταν οι κομμουνιστές παραδέχεται: "δεν προέβλεπε ένα αυτόνομο Σλαβικό εθνικό κράτος αλλά ένα πολυεθνικό κράτος χωρίς δεσπόζουσα εθνότητα".

Αυτό το τελευταίο πήγαινε πολύ πέρα από τους στόχους της μοναρχοφασιστικής Βουλγαρίας. Όταν μάλιστα στα 1923 ο Todor Alexandrov ηγετικό στέλεχος της ΕΜΕΟ υπογράφει με τη "σοβιετική κυβέρνηση ένα προσχέδιο σύμφωνος, το οποίο ουσιαστικά έτεινε στον επαναπροσδιορισμό των σκοπών και της δράσεως της οργανώσεως" ("Μειονότητες στα Βαλκάνια") στη Βουλγαρία γνώριζε άνοδο η σφαγή των αυτονομιστών και η απάντηση της Σόφιας ήταν η υπαγωγή της ΕΜΕΟ στην Ανώτατη Μακεδονική Επιτροπή και στο υπουργείο άμυνας του Τσαγκόφ.

Είναι αστείο να προβληματίζεται η συγγραφέας αν τελικά το κείμενο που υπογράφτηκε με τη Σ. Ενωση υιοθετήθηκε από την ΕΜΕΟ. Πρόλαβε μήπως;

Συνεπώς η θέση των Βαλκανικών κομμουνιστικών κομμάτων για την Ενιαία Μακεδονία, στα πλαίσια της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας ήθελε να προλάβει πολλά από τα δεινά νου θα επακολουθούσαν αργότερα. Παρόλ' αυτά αντανακλούσε και την πίεση, τον βαρύνοντα λόγο του Βουλγαρικού Κ.Κ. (4)

δ) Το ΚΚΕ

Τον Απρίλη του 1927 στις "θέσεις για την οικονομική και πολιτική κατάσταση της χώρας και τα άμεσα καθήκοντα του κόμματος" το ΚΚΕ αναφέρεται στο σύνθημα της "Ενιαίας Μακεδονίας": "Η αρχή της παραδοχής του δικαιώματος του αυτοκαθορισμού μέχρι αποχωρισμού των καταπιεζομένων εθνοτήτων πρέπει να εκδηλώνεται στα συνθήματα του κόμματος επί του εθνικού. Το 1923-24 όταν στα Βαλκάνια υπήρχε άμεση επαναστατική κατάσταση η Βαλκανική κομμουνιστική ομοσπονδία και η Κομμουνιστική Διεθνής διετύπωσαν το σύνθημα "ανεξάρτητη Μακεδονία κλπ" που ενσάρκωσε την αρχική μας γραμμή επί του Εθνικού και συγχρόνως ήταν συγκεκριμένο σύνθημα που εξασφάλιζε το τράβηγμα των επαναστατικών εθνοτήτων που κατοικούνε τη μοιρασμένη μεταξύ τεσσάρων κρατών Μακεδονία και Θράκη στη πάλη κατά της μπουρζουαζίας του καταπιέζοντας έθνους και με το μέρος του προλεταριάτου όλων των Βαλκανικών χωρών. Ίο καλύτερο μέσο για την πάλη μας εναντίον των ιμπεριαλιστικών τάσεων Σερβίας, Βουλγαρίας είναι η προπαγάνδα του συνθήματος "ανεξάρτητη Μακεδονία-Θράκη"...

...Στην τρέχουσα περίοδο το ΚΚΕ οφείλει να θέσει σε πρώτη γραμμή όχι την άμεση πάλη για το παραπάνω σύνθημα αλλά την συγκεκριμένη πάλη εναντίον όλων των μέτρων και των μορφών εθνικής καταπίεσης".

Στις θέσεις του ΚΚΕ διακρίνουμε τους εξής άξονες:

1. Την έννοια του δικαιώματος αυτοδιάθεσης-αποχωρισμού των εθνοτήτων έτσι όπως αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα από το Στάλιν στις αναλύσεις του για το εθνικό ζήτημα.

2. Τη σύνδεση του συνθήματος με τη συγκεκριμένη φάση και περίοδο.

3. Το διπλό στόχο που ήταν ταξικός (μειονότητες με το μέρος του προλεταριάτου) μα και εθνικός ταυτόχρονα (το καλύτερο μέσο ενάντια στις επεκτατικές τάσεις Σερβίας, Βουλγαρίας).

4. Διακρίνεται μια προσπάθεια να τεθεί σε δεύτερο πλάνο το σύνθημα και να διαμορφωθεί μια πιο συγκεκριμένη εθνική πολιτική με βάση την εθνική ισοτιμία.

Παρακάτω ασκείται αυτοκριτική γιατί το εθνικό ζήτημα αποτελεί από το 1924, κέντρο της δράσης του κόμματος και ασκεί επίσης κριτική γιατί στις τότε τελευταίες πολιτικές εκλογές το σύνθημα της Ανεξάρτητης Μακεδονίας είχε αποσιωπηθεί.

Όλα αυτά δείχνουν τις αυξανόμενες δυσκολίες που αντιμετώπιζε το ΚΚΕ στις Μακεδονικές περιοχές καθώς το φάντασμα του "βουλγαροκομμουνισμού" έκανε την εμφάνιση του μαζί με τις πρώτες εκτοπίσεις.

Παρολ' αυτά θα πάει κόντρα στο ρέμα, θα υπερασπίσει τους αυτονομιστές σε μια σειρά δίκες. (Όπως είδαμε δεν ήταν άσχετη πολιτικά η σχέση με τους αυτονομιστές).

Η δράση του αυτή αν και ήταν φανερή η ανάγκη για διόρθωση της θέσης, το έφερε κοντά στο σλαβόφωνο πληθυσμό κι αποδείχτηκε χρήσιμη στο χρόνια του αντικατοχικού αγώνα.

Στις αποφάσεις του 4ου Συνεδρίου (1929) η έκκληση σε όλες τις εθνότητες της Μακεδονίας-Θράκης (σερβικής, ελληνικής και βουλγαρικής) πάει μαζί με την έκκληση στους φρεσκοεγκατεστημένους πρόσφυγες και τους καλεί σε διπλό εθνικό και κοινωνικό απελευθερωτικό αγώνα.

Αυτά σήμαινε για το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα το σύνθημα της ενιαίας Μακεδονίας -Θράκης.

ε) Η Διόρθωση

Στα 1935 το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ αναγνωρίζει πια ότι η εθνολογική σύνθεση της Μακεδονίας είναι βασικά ελληνική, αποσύρει τη θέση για Ανεξάρτητη Μακεδονία και κάνει άξονα της πολιτικής του τη θέση για "εθνική ισοτιμία των Σλαβομακεδόνων".

Η διόρθωση αυτή ήρθε ν' ανταποκριθεί στην παγιοποίηση της πληθυσμιακής σύνδεσης και των συνόρων ανάμεσα στα Βαλκανικά κράτη.

Το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ που καθόρισε με πληρότητα τα εθνικά και κοινωνικά καθήκοντα του κόμματος, τον χαρακτήρα της επανάστασης κλπ είναι ομολογημένο από όλους, πως έδωσε φτερά στο κόμμα.

Στη βάση αυτής της γραμμής οικοδομήθηκε ουσιαστικά ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας.

"Ξεχνούν", όμως, όσοι αναφέρονται ότι "επιτέλους αργά το ΚΚΕ συμμορφώθηκε" ποιος ήταν ο πρωταγωνιστής της διορθωτικής παρέμβασης. Η γραμμή του '34-'36 δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά την συγκεκριμένη παρέμβαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς στο ΚΚΕ που με τον ερχομό του Ζαχαριάδη θέτει τέρμα στην ατέρμονη εσωκομματικά πάλη, συγκροτεί το κόμμα, επανεξετάζει τη γραμμή του κλπ. Η από "πάνω" αυτή παρέμβαση μπορεί να δεχτεί αρκετές και βασικές κριτικές. Αποδείχνει όμως πως η θεωρούμενη από τους "εθνικόφρονας" "Μέκκα του Αυτονομισμού" η Μόσχα, το Κέντρο του τότε κομμουνιστικού κινήματος ήταν ενήμερο αυτής της διορθωτικής στοχοθεσίας.

Η Διεθνής και οι "σταλινικοί" ήταν οι εμπνευστές αυτής της διόρθωσης που οπωσδήποτε διευκόλυνε το κόμμα στην πάλη του στην κατεχόμενη ελληνική Μακεδονία και που έδωσε στον κοινωνικό του αγώνα πιο συγκεκριμένο εθνικό περιεχόμενο.

Αυτά λένε τα γεγονότα.

Όσο για τη Σοβιετική Ένωση, να θυμίσουμε απλά την στάση της στην Οικονομική Συνδιάσκεψη του Λονδίνου (1934), όπου αντιδρούσε έντονα σε μια μεταβολή του εδαφικού status quo των χωρών της Χερσονήσου. Εκφράστηκε ακόμα παραπέρα στην πρόταση που έκανε η Σοβιετική Ενωση λίγο πριν το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για κοινό σύμφωνο υπεράσπισης των υφιστάμενων συνόρων με τα βαλκανικά κράτη την οποία βέβαια τα μοναρχοφασιστικά καθεστώτα απέρριψαν (έχει αναφερθεί στην πρόταση το όχι και τόσο... φιλοκομμουνιστικό "Βήμα"). (5)

3. Η αντικατοχική δράση του ΚΚΕ στη Μακεδονία

α) Ποιοί πρέπει να ξεκαθαρίσουν...

Να διωχθούν οι Γερμανο-βούλγαροι επιδρομείς. Είναι το πρώτο, το κύριο, το αποφασιστικό καθήκον για κάθε Έλληνα, να βοηθήσει στον αγώνα για το διώξιμο των επιδρομέων. Αυτός είναι ο άμεσος πολιτικός σκοπός του ΚΚΕ. Για την επιτυχία του πρωτοστάτησε στην οργάνωση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ και στον εθνικό-απελευθερωτικό αγώνα έπεσαν και πέφτουν καθημερινά χιλιάδες μέλη του". (ΚΟΜΕΠ '43- Το ΚΚΕ και εθνικό μας πρόβλημα).

Αυτή στάθηκε η βάση της πολιτικής του ΚΚΕ στην κατεχόμενη Μακεδονία η πρώτη προτεραιότητα.

Το περίεργο της υπόθεσης με τη βουλγαρική κατοχή δε βρίσκεται στις ξεκάθαρες θέσεις του ΚΚΕ όσο στο που, η έστω και φευγάτη επίσημη ελληνική κυβέρνηση μετά... τρεις μήνες(!) από την εισβολή του βουλγαρικού στρατού, ανακοινώνει στο Φόρεϊν Όφις ότι βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Βουλγαρία.

Η απραξία αυτή, που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί λόγω άγνοιας μονάχα, γέννησε πολλά ερωτηματικά καθώς αρκετά εθνικά θέματα τότε (και με την πίεση της Αγγλίας) έμπαιναν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Ούτε, βέβαια, αποτελεί δικαιολογία η ανεπίσημη εισβολή του βουλγαρικού στρατού, αφού σιωπηλά δυο μεραρχίες του ακολούθησαν τα γερμανοϊταλικά στρατεύματα και εγκαταστάθηκαν στην Ανατολική Μακεδονία. Αν η τακτική της Βουλγαρίας ήταν ύπουλη (ούτε επίσημα δεν κήρυξαν τον πόλεμο) όχι μόνο δεν ελαφρύνει, αλλά επιβαρύνει την απραγία της επίσημης ελληνικής κυβέρνησης. Το αντίθετο^. έπρεπε να αναδείξει και να καταγγείλει διεθνώς την κατοχή.

Οι βουλγαρικές στρατιωτικές δυνάμεις προχωρούσαν ήδη σε όργια δολοφονιών και εξανδραποδισμού στην Ανατολική Μακεδονία (το αποδεικνύει η δραματική έκθεση επιτροπής πανεπιστημιακών καθηγητών σε επιτόπια έρευνα το '45) ενώ στη Βορειοδυτική Μακεδονία άπλωναν το επικίνδυνο δίκτυο της Οχράνα και των Κομιτατζήδων.

β) Η συγκεκριμένη δράση

Σε δύο μέτωπα έδωσε το ΚΚΕ τη μάχη του, σύμφωνα με τα παραπάνω: Στην Ανατολική Μακεδονία συγκρούστηκε άμεσα με το Βουλγαρικό στρατό και στην ΒΔ Μακεδονία είχε ν' αντιμετωπίσει πρώτιστα τη δράση του Κομιτάτου (αλλά και τους πράκτορες των Γερμανών, τους Λεγεωνάριους κλπ).

1. ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Δυο κορυφαίο γεγονότα έχουμε εδώ: Ένα νικηφόρο κι ένα μαρτυρικό.

- Η αποτροπή της βουλγαρικής κατοχής

Τον Ιούνη του '43 οι Βούλγαροι αποφασίζουν να επεκτείνουν την κατοχή τους σ' όλη τη Μακεδονία, έξω από τη Θεσσαλονίκη, την οποία κρατούσαν οι Γερμανοί. Η κίνηση αυτή γίνεται για να διευκολύνει τους Γερμανούς ν' απελευθερωθούν δυνάμεις για το Ανατολικό Μέτωπο. Ταυτόχρονα, βέβαια, βολεύει και τους Βούλγαρους φασίστες.

Από τις πρώτες μέρες του Ιούλη άρχισε η οργανωμένη μαζική αντίδραση: Πρώτη ξεσηκώθηκε η Θεσσαλονίκη, απεργίες ξεσπάν στο Κιλκίς, Λαγκαδά, την Έδεσσα, τη Βέροια, Αριδαία, Γιαννιτσά, Κοζάνη, Βόλο, Καρδίτσα. Αποκορύφωμα των μαχών δόθηκε στις 12 του Ιούλη στην Αθήνα, όπου στη γιγαντιαία διαδήλωση, που αντιμετωπίζουν οι Γερμανοί με τανκ σκοτώνεται η 17χρονη Σταθοπούλου και άλλοι νέοι.

Το αποτέλεσμα των θυσιών αυτών ήταν διπλό. Οι Γερμανοί ματαιώνουν την πολιτική επιστράτευση (τη συγκέντρωση Ελλήνων για στρατόπεδα εργασίας στην Ευρώπη) και ταυτόχρονα εγκαταλείπουν την παράδοση της Μακεδονίας στους Βούλγαρους.

Η εξέγερση αυτή ήταν 100% οργανωμένη από το ΕΑΜ, την ΕΠΟΝ και τις άλλες Εαμικές αντιστασιακές οργανώσεις, όπως και οι νεκροί, οι τραυματίες, οι συλληφθέντες ανήκαν σ' αυτές. (6)

- Η εξέγερση του Δοξάτου

Δυο χρόνια πριν, το 1941, το Μακεδονικό Γραφείο (και τούτο δείχνει το πόσο γρήγορα προσανατολίστηκε στον αντικατοχικό αγώνα) από τις πρώτες μέρες της κατοχής είχε συγκροτηθεί και είχε δώσει οδηγίες για δημιουργία ενόπλων ομάδων στη Νιγρίτα ("Αθανάσιος Διάκος") και στο Κιλκίς ("Οδυσσέας Ανδρούτσος"). Παρόμοιες ομάδες και επιτροπές είχαν δημιουργηθεί και σε άλλες πόλεις (Κατερίνη, Λιτόχωρο κλπ). Στη Δράμα παρόμοιες επιτροπές ήταν οι "Λαϊκοί Εκδικητές", που καθοδηγούνταν από την παράνομη οργάνωση του ΚΚΕ και του γραμματέα του Χομαλίδη.

Απομονωμένοι πέρα από το Στρυμόνα, χωρίς σύνδεση με το Μακεδονικό Γραφείο και πολύ περισσότερο με τη φυλακισμένη ηγεσία της Ακροναυπλίας που τότε μόλις πρωτοσυγκροτούσε το ΕΑΜ και πολύ πιθανό θύματα της βουλγαρικής προβοκάτσιας που διέδιδε γρήγορη αποχώρηση των Βουλγάρων από τη Μακεδονία, οι "Λαϊκοί Εκδικητές" οργάνωσαν μια μεγάλη λαϊκή εξέγερση (2.000 περίπου πήραν τα όπλα).

Ο Βουλγαρικός στρατός έπνιξε κυριολεκτικά στο αίμα την εξέγερση, έβαψε κόκκινο το Στρυμόνα και προχώρησε σε μαζικές θηριωδίες (συνολικά τα θύματα έφτασαν τις 3-4.000).

Όσο κι αν επικρίνεται η άκαιρη αυτή εξέγερση, ακόμα κι αν έδωσε τη δυνατότητα στους Βουλγάρους να προχωρήσουν στη δική τους εκκαθάριση δεν μπορεί να μη σταθεί κανείς στο επαναστατικό, πατριωτικό περιεχόμενο.

Μ' αυτή την έννοια θα 'πρεπε πολλές εθνικές άκαιρες εξεγέρσεις να αποκηρυχτούν (Νάουσα, εξέγερση του Καρατάσου, του Εμμανουήλ Παπά κλπ).

Η τοπική ηγεσία εξάλλου που είχε και την κύρια ευθύνη για την αποτυχία ακολούθησε τη μοίρα των οργανώσεων που καθοδηγούσε. Ο ίδιος ο Χομαλίδης έπεσε νεκρός. Δεν εγκατέλειψε το λαό, όπως άλλοι.

Τελικά και αυτό είναι το σημαντικότερο η μαζική θυσία δείχνει ποιος πολέμησε πρώτος την Βουλγαρική κατοχή και ποια ήταν στ' αλήθεια η πολιτική των κομμουνιστών έναντι της Βουλγαρίας. (Συνοπτική ιστορία της Εθνικής Αντίστασης).

2. ΓΙΑ ΤΗ ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Ο κύκλος του αίματος στη Βορειοδυτική Μακεδονία μπορεί να μην ήταν τόσο μεγάλος, όμως η κατάσταση παρουσιαζόταν πιο μπερδεμένη εξαιτίας της ιδιομορφίας της περιοχής και της συντηρητικής ύπουλης δραστηριότητας της Οχράνα-Κάλτσεφ. (7)

- Η γραμμή του ΚΚΕ

Το ΚΚΕ στη Βορειοδυτική Μακεδονία κινήθηκε ανάμεσα σε δυο στόχους-ανάγκες:

α. Προσεταιρισμός και απόσπαση του σλαβόφωνου πληθυσμού από τη βουλγαρική διείσδυση και προπαγάνδα.

β. Ένοπλη σύγκρουση με τα παραστρατιωτικά τμήματα των δυνάμεων κατοχής (Κομιτατζήδες, Λεγεωνάριοι, οπλισμένοι τουρκόφωνοι κλπ).

Η γραμμή αυτή δεν εφαρμόστηκε μόνο στη Βορειοδυτική Μακεδονία. Στην Ήπειρο για παράδειγμα πριν και μετά την Εαμοκρατία το ΚΚΕ με διάφορα στελέχη του προσπάθησε να βρει τρόπους συνεννόησης ανάμεσα στους Τσάμηδες και τους ελληνόφωνους. (8)

Οι ενέργειες αυτές, όμως, οδηγήθηκαν στην αποτυχία καθώς η εγκληματική προδοτική πολιτική των πρώτων και η κοινή τους δράση με τους ιταλοφασίστες και οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Ζέρβα (που κατέσφαξε και αμέτοχους άμαχους Έλληνες-Αρβανίτες) δεν άφηνε περιθώρια... (8)

Στη Βορειοδυτική Μακεδονία είναι αλήθεια πως το ΚΚΕ είχε αναπτύξει ιδιαίτερους δεσμούς με το σλαβόφωνο αυτονομιστικό στοιχείο.

Όσοι ψάχνουν να βρουν σ' αυτή τη σχέση "ανομολόγητα σχέδια" είναι απορίας άξιο γιατί δεν εξετάζουν, έστω σαν εκδοχή, την πλευρά της συγκράτησης και της συμφιλίωσης και τον ανάλογο ρόλο που έπαιξαν οι σχέσεις αυτές ώστε να μην ακολουθήσει η σλαβόφωνη μειονότητα τους Βούλγαρους, τους Γιουγκοσλάβους κλπ. (9)

Κι όχι μονάχα αυτό: Κατηγορείται το ΚΚΕ γιατί λειτούργησε σαν "κολυμβήθρα του Σιλωάμ", σα χώρος εξαγνισμού για τους επανακάμπτοντες από το Βουλγαρικό Κομιτάτο σλαβόφωνους και ταυτόχρονα επικρίνεται γιατί ξεκίνησε άκαιρα και "παρατράβηξε το σχοινί" με τις ένοπλες επιθέσεις στους Κομιτατζήδες κλπ.

Δηλαδή ότι και να έκανε το ΚΚΕ και το ΕΑΜ και τούτο και τ' άλλο καταδικασμένο είναι!

α) Ο προσεταιρισμός

Ο Ριζοσπάστης στις 7 Αυγούστου του 1945 γράφει για τους σλαβόφωνους που είχαν δηλώσει βουλγαρική εθνικότητα: "Θα 'ταν λάθος να θεωρηθούν ισχυρές αυτές οι υπηκοότητες. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν και είναι Έλληνες. Η βουλγαρική υπηκοότητα που πήραν με τη βία δεν έχει κανένα νομικό κύρος και πρέπει με νόμο να κηρυχτεί άκυρη".

Τον Ιούλη του 1945 πάλι ο Ριζοσπάστης γράφει: "Τέσσερις χιλιάδες ένοπλοι Σλαβομακεδόνες μάς είχαν εντοπίσει στις αρχές του 1943 στο ηρωικό Νεστόριο. Το κίνημα, το αντάρτικο κινδύνευε να καταστραφεί. Αν συνέβαινε αυτό οι Γερμανοί και Ιταλοί θα σταθεροποιούσαν τις θέσεις τους και οι Βούλγαροι καταχτητές θα επεξέτειναν την κατοχή τους μέχρι τη Δυτική Μακεδονία όπως και επεδίωξαν να το κάνουν".

Ήδη τα ορεινά χωριά που έλεγχε ο ΕΛΑΣ αρνιόταν να πάρουν το όπλα και να εξοπλιστούν από Ιταλούς κι αργότερα Γερμανούς και Βούλγαρους.

Στην πορεία, όταν η αφομοιωτική πολιτική δεν κατόρθωνε να έχει αποτελέσματα, τότε τα σλαβόφωνα στελέχη που ακολουθούσαν προδοτικό δρόμο εξοντώνονταν από τον ίδιο τον ΕΛΑΣ. Τέτοιες ήταν οι περιπτώσεις Νασκόπουλου, Σιστόβαρη που δικάστηκαν και εκτελέστηκαν για αντεθνική δράση (ο πρώτος παλιό μέλος του ΚΚΕ).

Τόση ήταν η καθολική και πατριωτική αντίληψη του ΚΚΕ, που θυσίασε ένα από τα καλύτερα στελέχη του, το Ζησιάδη σε αποστολή στα Ποντιακά τουρκόφωνα χωριά που αν και εξοπλισμένα από τους Γερμανούς ο ΕΛΑΣ ήθελε να τα προσεταιριστεί.

β) Ένοπλες επιχειρήσεις-αφοπλισμός

Οι ένοπλες επιχειρήσεις εναντίον των Κομιτατζήδων ακολουθούσαν δυο στάδια: αφοπλισμός και απομόνωση των φανατικών. Ένοπλη σύγκρουση όπου ήταν αναγκαίο.

Φυσικά αυτή η "χρυσή σειρά" δεν μπόρεσε να τηρηθεί πάντα. Γίνανε και πρόωρες επιχειρήσεις (π.χ. στα Λακώματα).

Το γεγονός είναι πως στην ένοπλη αντιπαράθεση με το γερμανοβουλγαρικό κομιτάτο και τους Λεγεωνάριους πρωτοστατεί το ΚΚΕ. "Αι εθνικαί δυνάμεις" θα εμφανιστούν όταν αποχωρήσουν οι Γερμανοί. Μέχρι εκείνη τη στιγμή απολαμβάνουν της υψηλής προστασίας τους.

Στόχος του ΕΛΑΣ είχαν γίνει οι αρχηγοί των Λεγεωνάριων: Ματούσης, Μητσιομπούνας, Ραποτίκας (εκτελέστηκε σε δίκη από τον ΕΛΑΣ αφού προηγουμένως διαπομπεύτηκε στα χωριά που έδρασε). Το ίδιο εκτελέστηκαν οι Κουδρίτσας, Ζίνδρος συνεργάτες του τελευταίου με κατηγορίες ληστειών και εκβιασμών.

Σημαντικότατη ήταν η δράση και του Κάλτσεφ, βούλγαρου αξιωματικού με εκτεταμένο δίκτυο συνεργατών που ήταν και το άμεσο χέρι της Βουλγαρικής κυβέρνησης στη Βορειοδυτική Μακεδονία. Η δράση του κορυφώνεται όσο αναπτύσσεται η δράση του ΕΛΑΣ που "το 1943 αποτελείται από τακτική δύναμη Ανταρτών και από ένα είδος φρουρών χωριών, τον Εφεδριακό ΕΛΑΣ", ενώ το Σεπτέμβρη του ίδιου έτους ο ΕΛΑΣ προχωρεί στη σύσταση της πρώτης τους μεραρχίας στην περιοχή, της IX". (από το βιβλίο του Κολιόπουλου).

Τη δράση αυτή ενάντια στον Κάλτσεφ αναγνωρίζει (με δυο γραμμές φυσικά) και η ένθετη έκδοση της "Καθημερινής".

Ο Δημοκρατικός Στρατός στην έκθεση του στον ΟΗΕ για τα αίτια του εμφύλιου υποστηρίζει, πως ο ΕΛΑΣ έδωσε 86 μάχες εναντίον του Κομιτάτου.

- Δύσκολος συνδυασμός

Ο συνδυασμός δύο τέτοιων αντιφατικών στόχων δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση όταν μάλιστα δρας σ' ένα περιβάλλον που οι πάντες αλληλοδιεισδύουν στους ...πάντες κι όπου το εθνικοκοινωνικό έδαφος ήταν μια τεράστια κινητή άμμος.

Όμως κόντρα σ" όλες αυτές τις δυσκολίες ο ΕΛΑΣ κατάφερε ν' αποτελέσει ένα σοβαρό εθνικό και πολιτικό πόλο για την περιοχή.

"Οι Σλαβόφωνοι λοιπόν εκαλούντο να επιλέξουν ανάμεσα στο κομιτάτο, τους Παρτιζάνους και τον ΕΛΑΣ ή σωστότερα το ΣΝΟΦ" (Κολιόπουλος)

Την επιτυχία αυτή τη βασίζουν στην καλή οργάνωση που είχε το ΕΑΜ που, με το ΚΚΕ πίσω, διέθετε τον αναγκαίο παράνομο μηχανισμό. (Κολιόπουλος)

Δεν απαντούν έτσι όμως στο πολιτικό πρόβλημα. Γιατί καμιά τέλεια οργανωτική δομή δεν μπορεί ν' αποτελέσει ουσιαστική εξήγηση από μόνη της.

Και την οργάνωση και τ' αποτελέσματά της το ΚΚΕ τα χρωστά στην πολιτική του γραμμή που ισάξια αντιμετώπιζε το καθήκοντα της πατριωτικής δράσης και υπεράσπισης της ακεραιότητας της χώρας με τα δικαιώματα εθνικής ισοτιμίας για κάθε μειονότητα.

Ήταν τα βαλκανικό και "ομοσπονδιακό" βάρος των προηγούμενων θέσεων του ΚΚΕ που βέβαια στην πορεία διορθώθηκαν και εξειδικεύτηκαν, του 'δωσαν όμως ισχυρά πατήματα και διαύλους επικοινωνίας με τους σλαβόφωνους.

Ήταν το πατριωτικό του κάλεσμα σαφώς ανώτερο των άλλων δυνάμεων με αποτέλεσμα στα πρώτα χρόνια να συσπειρώνει στις γραμμές του ΕΑΜ ακόμα και στελέχη της αστυνομίας και του στρατού που στα προηγούμενα χρόνια των δικών για τους αυτονομιστές στάθηκαν μέχρι και διώκτες του!

Αλλά γιατί να απολογηθεί το ΚΚΕ και το ΕΑΜ για το μηχανισμό και τους διαύλους επικοινωνίας που διέθετε και να μην απολογηθούν αυτοί που άφησαν τους μηχανισμούς τους να παν στο διάολο και το 'βαλαν στα πόδια.

Γιατί να μην απολογηθούν εκείνοι που μέσα από σκοτεινές γαλαρίες έφθασαν στον προσεταιρισμό των εξοπλισμένων γερμανόδουλων; Σε βαθμό που η επίσημη ΠΑΟ αναγκάστηκε ν' αποκηρύξει τις ομάδες προσφύγων στις οποίες είχε αρχικά στηριχτεί για να μην εκθέσει το Κάιρο! Πώς αλλιώς φθάσαμε "παραμονές της απελευθερώσεως και εποχή μαζικού "αφοπλισμού" των κομιτατζήδων από τον ΕΛΑΣ" (Κολιόπουλος) που παραδέχεται ακόμα και ο Άγγλος απεσταλμένος Έβανς σε έκθεση του;

3. ΤΑ ΣΝΟΦ (Σλαβομακεδονικά τάγματα)

Το μεγαλύτερο μέρος της κριτικής που δέχεται το ΚΚΕ για τη στάση του στην κατεχόμενη ελληνική Μακεδονία αφορά τις ιδιαίτερες σλαβομακεδονικές οργανώσεις που δημιούργησε μετά το 1943 και στελεχώνονταν φυσικά από μέλη της σλαβόφωνης μειονότητας.

Στην καλύτερη περίπτωση αυτών των κριτικών το ΚΚΕ παρασύρθηκε απ' τους βουλγαρόφρονες κομμουνιστές ή έπεσε θύμα των σχεδίων του Τίτο και στη χειρότερη, συνειδητά συμμετείχε στον εκσλαβισμό της ελληνικής Μακεδονίας. Έτσι στοιχειοθετείται το "αδίκημα"...

Στοιχειώδης ανάγνωση και επαφή με τα ντοκουμέντα της εποχής αποδεικνύει πως δεν ήταν καθόλου έτσι τα πράγματα τόσο στην "χειρότερη" όσο και στην "καλύτερη" εκδοχή. (Αυτό εννοούσαμε όταν λέγαμε για λιγότερο ή περισσότερο ραφιναρισμένο αντικομμουνισμό).

- Τι αρχικά ήθελε ο ΕΛΑΣ;

Ό Λεωνίδας Στρίγγος γραμματέας του Μακεδονικού γραφείου του ΚΚΕ και από τους βασικούς συντελεστές της ιδρύσεως της ΣΝΟΦ άφησε το ακόλουθο σημείωμα για την ίδρυση της οργανώσεως: "Η οργάνωση ΣΝΟΦ δημιουργήθηκε στα τέλη του 1943 με πρωτοβουλία της αντάρτικης οργάνωσης στη Μακεδονία. Μέχρι τότε η δουλειά μας ήταν να περιορίσουμε την οργάνωση των Σλαβομακεδόνων στο ΕΑΜ- ΕΛΑΣ".

Συνεπώς η δήλωση Στρίγγου δείχνει πως μέχρι το 1943 τα ηγετικά κλιμάκια του ΕΑΜ θέλανε τους σλαβόφωνους να είναι οργανωμένοι στα πλαίσια της κοινής, πανελλήνιας εθνικοαπελευθερωτικής οργάνωσης.

Τούτο φαίνεται και από τη δράση των πρώτων ένοπλων ομάδων του ΕΛΑΣ, παραπέρα, κατά την ίδρυση του εφεδρικού ΕΛΑΣ και της IX Μεραρχίας του. Καμιά ένοπλη επιχείρηση του και προσπάθεια αφοπλισμού των Κομιτατζίδων δε γίνεται με ξέχωρες σλαβόφωνες, ιδιαίτερες οργανώσεις.

Τι είναι αυτό που μετά το 1943 αναγκάζει το Μακεδονικό Γραφείο σε μια διαφορετική αντιμετώπιση.

1. Η δράση της Βουλγαρίας: Είδαμε πως οι Βούλγαροι ύστερα από την αποτυχία τους να επεκτείνουν τη ζώνη κατοχής σ' όλη τη Μακεδονία αναλαμβάνουν, "άμεση" δράση με πρωταγωνιστή τον Κάλτσεφ, αξιοποιώντας ταυτόχρονα κι όλη τη δουλειά που 'χε κάνει η Οχράνα του Μιχαήλωφ.

Οι μέθοδοι και η δραστηριότητα του Κάλτσεφ (τον οποίο παράδωσαν στις συμμαχικές και "επίσημες" ελληνικές αρχές ο ΕΛΑΣ όπου δικάστηκε και εκτελέστηκε) ήταν έντονη και πολυσχιδής. Τα στοιχεία που βγήκαν στη δίκη του αυτό μαρτυρούν: Χρησιμοποίηση κάθε μέσου βίαιου και μη βίαιου για τον εκβουλγαρισμό του πληθυσμού, ειδικά του σλαβόφωνου. Στη δίκη του ο Κάλτσεφ παραδέχτηκε τέλος ανοιχτά πως σκοπός της δραστηριότητάς του ήταν η ένωση με η Βουλγαρία της ελληνικής Μακεδονίας.

2. Η "περίεργη" κατάσταση: Η σύγχυση που δημιουργούσε η Οχράνα και η προσπάθεια αξιοποίησης των συγκοινωνούντων δοχείων εθνικής στάσης- πολιτικής θέσης από μεριάς της Βουλγαρίας ήταν ένα γεγονός.

Ο Κολιόπουλος αναφέρει και τη διαμεσολάβηση της Βουλγαρίας για ν' απελευθερωθούν απ' την Ακροναυπλία και σλαβόφωνοι κομμουνιστές με σκοπό τον προσεταιρισμό. (10)

Το γεγονός είναι ότι η Βουλγαρία έκανε τη δουλειά της με κάθε τρόπο. Δεν ξέρουμε πόση αλήθεια κρύβει η τελευταία αυτή διαπίστωση. Γνωρίζουμε όμως καλά (και είναι γνωστό τοις πάσι, δεξιά-αριστερά) ότι ηγεσία της εαμικής αντίστασης και της βουλγαρικής αντικατοχικής πάλης στάθηκε η φυλακισμένη ηγεσία της Ακροναυπλίας. Κι όπως είδαμε η πρώτη της προτεραιότητα στο μακεδονικό χώρο ήταν ο αντιβουλγαρικός αντικατοχικός αγώνας.

Το ερώτημα όμως εξακολουθεί να παραμένει: όλοι κάνανε τη δουλειά τους, η υποτιθέμενη επίσημη κυβέρνηση του ελληνικού λαού τι έκανε;

3. Τα προβλήματα με τα αδελφά κομμουνιστικά κόμματα: Αναφέρει από γιουγκοσλαβική μακεδονική πηγή ο Κολιόπουλος πως στα 1941 το ΚΚ Βουλγαρίας έστειλε τον Τοντόρ Παύλωφ, μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΒ στην ιταλοκρατούμενη Μακεδονία για να ρίξει το σύνθημα "ενιαία βουλγαρική κατοχική εξουσία στη Μακεδονία σαν ρεαλιστική δυνατότητα για ολοκληρωτική απελευθέρωση και ένωση της Μακεδονίας". Σύμφωνα μ' αυτή την πηγή το μήνυμα έφτασε στην ηγεσία του ΚΚΕ που αντέδρασε έντονα κι έστειλε το γνωστό στέλεχος της Ζησιάδη (σλαβόφωνος από τους Ακροναυπλιώτες!) να πάει στη Φλώρινα και να μεταπείσει τους Σλαβόφωνους που είχαν παρασυρθεί.

Αλήθεια ή όχι το περιστατικό, φαίνεται πως αναγνωρίζεται στο ΚΚΕ η τάση τού να μην δεχτεί υποχωρήσεις στο "Μακεδονικό", στο όνομα καμιάς αδελφικής σχέσης.

Πάντως είναι πράγματι θαυμαστό, το πώς διάφορες αναφορές αντικομμουνιστικές, με τα στοιχεία που δίνουν, αντί να κάνουν ζημιά, όπως άλλωστε επιδιώκουν, φωτίζουν πιο πολύ την πραγματική πατριωτική δράση του ΚΚΕ και αποκαλύπτουν τις δικές τους αντιφάσεις.

Σημαντική πίεση δεχόταν το ΚΚΕ μετά τα δύο πρώτα χρόνια της κατοχής από μεριάς του Τίτο.

Το γιουγκοσλαβικό αντάρτικο, ίσως το πιο δυνατό της Ευρώπης, αποτέλεσε σημαντικό χαρτί στα χέρια της Τιτοϊκής ηγεσίας για να πιέσει προς τη μεριά των δικών "της" εθνικών λύσεων στην περιοχή.

Οι παρτιζάνοι του Τέμπο (αυτονομιστή σλαβομακεδόνα που ήταν στέλεχος του γιουγκοσλαβικού αντάρτικου) υπήρξαν ένας πονοκέφαλος για τους έλληνες κομμουνιστές.

Ο Τέμπο προπαγάνδιζε την ιδέα της αυτόνομης "Μακεδονίας του Αιγαίου" και σε κείνη τη φάση αξιοποιούνταν από τον Τίτο που ευνοούσε μια Αυτόνομη ενιαία Μακεδονία στα πλαίσια της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας. (Έτσι πίεζε ταυτόχρονα Βούλγαρους και Έλληνες). Αργότερα αδειάστηκε από τον Τίτο γιατί θεωρήθηκε ότι οι θέσεις αντίβαιναν με τη συγκεντρωτική μορφή της γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας. Όμως σε κείνη τη φάση η αξιοποίηση του ήταν φανερή και απρόσκοπτη.

- Ήταν ενήμεροι οι έλληνες κομμουνιστές;

Το ΚΚΕ -κι αυτό αποδεικνύεται από σωρεία στοιχείων και διασταυρωμένων ομολογιών- όχι μονάχα "περί άλλων τυρβάζει" αλλά ήταν ενήμερο της πολλαπλής πίεσης που δεχόταν (και από το αντίπαλο στρατόπεδο και από το δικό του).

Η θεωρία ότι το ΚΚΕ έγινε έστω άθελα του όργανο ανθελληνικής πολιτικής δεν έχει βάση.

Ακριβώς η δημιουργία των ΣΝΟΦ, των ιδιαιτέρων σλαβομακεδονικών οργανώσεων ήταν απόδειξη πως προσπαθούσε ν' απορροφήσει, να ενσωματώσει και αχρηστεύσει την πολλαπλή τούτη πίεση.

Θα μπορούσε μάλιστα η κίνηση του και στο στρατηγικό επίπεδο, να θεωρηθεί σαν φυσική.

Τόσο τα ανώτερα στελέχη όσο και τα τοπικά στελέχη του Μακεδονικού Γραφείου είχαν γνώση από τι μυλόπετρες ανάμεσα περνάνε.

Ο Κολιόπουλος αναλύοντας ένα έγγραφο του Μιχαλέα, πολιτικού επιτρόπου της IX Μεραρχίας, παραδέχεται "ότι η ηγεσία δεν υποτιμούσε τους κινδύνους που ενείχε η σύσταση χωριστής μονάδας από στοιχεία σλαβόφωνα που ήταν μέχρι τότε στην υπηρεσία των κατακτητών".

Είχε, λοιπόν, η ηγεσία πλήρη συνείδηση του τί έκανε. Και παρακάτω θα φανεί πως με τα τυχοδιωκτικά στοιχεία που δεν μπόρεσε να τ' αφομοιώσει δε δίστασε να συγκρουστεί και ένοπλα, προχωρώντας ακόμα και σε εκτελέσεις ή αναγκάζοντας τους να φύγουν στη Γιουγκοσλαβία. Δεν είδαμε, όμως τα σπίτια των Εβραίων της Βέροιας για να κάτσουν, ούτε αργότερα συντάξεις εθνικής αντίστασης", όπως έκανε η "επίσημη" νικήτρια πλευρά με τους γερμανόφιλους τουρκόφωνους της Κοζάνης!

Σε έγγραφο του "Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ προς την Επιτροπή Καστοριάς, εξ άλλου, εκαλούντο οι Σλαβόφωνοι της περιοχής ν' απομονώσουν τους αυτονομιστές: η λύση του Μακεδονικού ζητήματος θα εδίδετο στα πλαίσια της Σοβιετικής Ελλάδας" (Κολιόπουλος).

Αυτά δεν τα γράφουμε εμείς, αλλά το βραβευμένο από την Ακαδημία, αντικομμουνιστικό βιβλίο.

Η "σοβιετική Ελλάδα" ήταν η πολιτική βάση (άλλο βέβαια αν κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα δεν ακολουθήθηκε ποτέ, ώστε οι κριτικές θα 'πρεπε σήμερα να γίνονται από τα αριστερά κι όχι από την "εθνικόφρονα" σκοπιά) της επίλυσης του Μακεδονικού. Στη βάση αυτή συγκροτήθηκαν τα ΣΝΟΦ. (11)

Αλλά και απέναντι των αδελφών κομμάτων ήταν ενήμερο το ΚΚΕ.

Ο Βρετανός απεσταλμένος πράκτορας Έβανς, που απ' ό,τι φαίνεται, έπαιζε και ρόλο διπλό απέναντι στη Γιουγκοσλαβία, παραδέχτηκε, πως οι Παρτιζάνοι του γιουγκοσλάβικου αντάρτικου ήταν οι θέση να φέρουν όλους τους παρασυρμένους Κομιτατζήδες στο πλευρά των Συμμάχων (δηλ. τους Παρτιζάνους), εάν είχαν την άδεια του ΕΛΑΣ να στρατολογήσουν άνδρες από την ελληνική πλευρά των συνόρων.

Αιτιολογούσε την απροθυμία του ΕΛΑΣ να κάνει άκαιρες και παραδειγματικές επιθέσεις στα σλαβόφωνα - κομιτατζίδικα χωριά, επειδή οι επιθέσεις αυτές τους οδηγούσαν στο πλευρό των Παρτιζάνων.

Και η ανώτατη ηγεσία του ΚΚΕ είχε προφανώς γνώση των πιέσεων, όπως φαίνεται από τηλεγράφημα του Σιάντου προς το Μακεδονικό Γραφείο, να προσέχουν τα "σλαβόφωνα στοιχεία", όσο επίσης και το τηλεγράφημα του Ρούσου, που θεωρούσε, ότι το Μακεδονικό "θα γίνει πάλι η πέτρα του σκανδάλου στη Βαλκανική" (κι αυτά την εποχή της αποφυγής κάθε θυσίας ρήξης με τον Τίτο, που είχε τόσο την αμέριστη σχεδόν υποστήριξη των "Συμμάχων", όσο και την ανοχή του σοσιαλιστικού στρατοπέδου).

Απλά και το τοπικό "Μακεδονικό γραφείο" εξέφραζε πιο έντονα τις ανησυχίες του. Στρίγγος και Ζησιάδης είχαν ανοιχτά συγκρουστεί με τους αυτονομιστές, ενώ ο γραμματέας της επιτροπής Καστοριάς του ΚΚΕ κριτικάρει τις λανθασμένες θέσεις του Σερβικού Κομμουνιστικού Κόμματος και τη στρατολόγηση σλαβόφωνων από τα ελληνικά χωριά.

Όχι μόνο δεν "πιάστηκε στον ύπνο" αλλά επειδή γινόταν δείκτης όλης της σύγχυσης, το ΚΚΕ έκανε προσπάθειες ν' αντιμετωπίσει τις δυσκολίες.

Στην πρώτη περιφερειακή συνδιάσκεψη του ΣΝΟΦ οι στόχοι της οργάνωσης είναι: α) η συναδέλφωση Ελλήνων-Σλαβομακεδόνων, β) δημιουργία εθνικής συνείδησης στο σλαβόφωνο λαό με βάση την ιστορία του Ίλιντεν και τις λαϊκές παραδόσεις και τέλος δηλώνεται πως μόνο "σε μια Ελλάδα της λαϊκής κυριαρχίας εμείς οι Σλαβομακεδόνες θα βρούμε απόλυτη κοινωνική, πολιτική και οικονομική ισοτιμία με τους Έλληνες".

Ήταν η ίδια βάση πάνω στην οποία στηρίχτηκε η προκήρυξη του εφεδρικού ΕΛΑΣ το 1944 όταν αναφέρεται "Αφοπλίσαμε όλους τους μικρόψυχους και ύποπτους κομιτατζήδες και τα όπλα τους και τους δώσαμε σε γερά χέρια", και συνέχιζε: "Όσοι Σλαβομακεδόνες ανήκουν στο Κομιτάτο ακόμη και πονούν για το σλαβομακεδονικό λαό και τον εαυτό τους και δεν τους βαρύνουν πράξεις φόνου, βιασμοί, έχουν υποχρέωση να φύγουν αμέσως και να γυρίσουν στα σπίτια τους και αν θέλουν να καταταχτούν αντάρτες μαζί με τους υπόλοιπους Σλαβομακεδόνες σε στενή συνεργασία με τους Έλληνες να παλέψουν για το γρήγορο διώξιμο των Γερμανών-Βουλγάρων φασιστών απ’ τ' αγιασμένα μας χώματα και να χτυπήσουν κάθε αντίδραση που θα ήθελε να μας φέρει τις παλιές καταστάσεις" (προκήρυξη του εφεδρικού ΕΛΑΣ 3 Μαρτίου 1944). Αυτά λένε τα γεγονότα!

Η προκήρυξη δείχνει με τον πιο ολοκληρωμένο τρόπο τους στόχους της εθνικής δράσης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην περιοχή.

- Η σύγκρουση με το τάγμα των ΣΝΟΦ

Οι δυσκολίες στην ανάπτυξη της δράσης των εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων και η ένταξη των σλαβόφωνων πληθυσμών σ' αυτές ήταν ορισμένες φορές ανυπέρβλητες.

Στη συνδιάσκεψη των ΣΝΟΦ τον Γενάρη του 1944 παρουσιάζεται σύγκρουση ανάμεσα στην επιτροπή της Καστοριάς και την επιτροπή της Φλώρινας. Η πρώτη που δέχεται πιο άμεσα τη γιουγκοσλαβική επιρροή υποστηρίζει την ίδρυση ενός ομοσπονδιακού κράτους, ενώ γίνεται λόγος και για "Αιγιακή Μακεδονία". Η επιτροπή στη Φλώρινα που εκφράζει την επίσημη κομματική γραμμή θεωρεί τους σλαβόφωνους μειονότητα που το πρόβλημα τους θα λυθεί στα πλαίσια της λαϊκής δημοκρατίας γιατί η Ελλάδα "δεν είναι πολυεθνικό κράτος".

Αλλά και άλλα περιστατικά βαραίνουν: Ο Ηλίας Τουρουντζιάς σλαβόφωνος, στέλεχος του ΕΛΑΣ, αποχωρεί από τις γραμμές του κατευθύνοντας τους πρώην κομιτατζήδες στα γιουγκοσλαβικά μέρη. Το αίτημα του ΕΛΑΣ για έκδοση του απορρίπτεται.

- Τον Οχτώβρη του 1944 η IX Μεραρχία του ΕΛΑΣ διατάζει τον περιορισμό της μονάδας των Σλαβόφωνων σε δύναμη τάγματος, σε 350 άντρες.

- Η απόφαση αυτή (που ξεσήκωσε θύελλα αντεγκλήσεων) συνοδεύεται από διαταγή μεταστάθμευσης της μονάδας την οποία η τελευταία αρνείται να εκτελέσει. Πίσω βέβαια από τη διαταγή μεταστάθμευσης βρισκόταν η πρόθεση της ΕΑΜικής ηγεσίας ν' απομακρύνει την απείθαρχη μονάδα από τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα και να ελέγξει τις προσχωρήσεις σλαβόφωνων στους παρτιζάνους. Τότε το 28ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ αποφασίζει να τους χτυπήσει και να καταστείλει την ανταρσία. Ύστερα από κάποιες αψιμαχίες οι στασιαστές που περιλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των επαμφοτεριζόντων πρώην βουλγαρόφιλων ή αυτονομιστών (Γκότσης, Πέιος, Τουρουντζιάς, κ.λπ.) περνούν τα σύνορα αφού πραγματοποιούν αναγκαστικές στρατολογήσεις.

Έκανε ο ΕΛΑΣ τη δική του "εκκαθάριση"; Μάλλον όχι!

Οι προσπάθειες να μεταπειστούν γίνονταν μέχρι την τελευταία στιγμή. Εν πάσει περιπτώσει, εμείς να σημειώσουμε ότι αυτά συμβαίνουν σε περίοδο που οι σχέσεις με το Γιουγκοσλαβικό κόμμα ήταν ενεργές τόσο τοπικά όσο και στους κόλπους του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Οι ημερομηνίες δε γίνεται ν' αμφισβητηθούν!

- "Το κόψιμο της Ελλάδας"

Έφτασαν στο σημείο να ισχυρίζονται πως εντάσσοντας τους σλαβόφωνους (ύστερα από τη διάλυση της ΣΝΟΦ) το ΚΚΕ, στις δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού, κατά τον εμφύλιο, ενδόμυχα σκόπευε ίσως και στη δημιουργία κορεατικής κατάστασης στην Ελλάδα που ευτυχώς (!) "ανακόπηκε" από την δυτικόφιλη προσχώρηση του Τίτο και την αδυναμία των Σοβιετικών να παρέμβουν.

Καταρχήν το ΚΚΕ (και σωστά) ήταν τοποθετημένο φανατικά σχεδόν, στο στόχο της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας από την εποχή του ελληνοϊταλικού. Όπως επίσης σχετικά με το πάρσιμο της εξουσίας προσανατολιζόταν στη νομιμότητα και στην δημοκρατική λύση του πολιτικού ζητήματος σε ...εγκληματικό βαθμό.

Αλλά και για τους σλαβόφωνους που πολέμησαν στην αντίσταση και στον εμφύλιο αποτελεί βρισιά ποταπή!

Πρώτα-πρώτα οι εαμίτες σλαβόφωνοι είχαν περίπου δυο χρόνια στη διάθεση τους μέσα στη ρευστή κατάσταση της Β.Δ. Μακεδονίας να περάσουν στη Γιουγκοσλαβία που άρχιζε να τους προτείνει πιο σίγουρη λύση του εθνικού τους προβλήματος. Δεν το έκαναν, αλλά έδωσαν τη μάχη τους μέσα από τον ΕΛΑΣ και το ΔΣΕ αργότερα. Ή μήπως πρέπει να κατηγορήσουμε τώρα το ΚΚΕ ότι δεν τους άφηνε να εκφραστούν; Μόνο υπερασπιστές που δεν έγιναν κάποιοι των σλαβόφωνων στην προσπάθεια ν' αμαυρώσουν το ΚΚΕ!

Είναι αλήθεια πως η βάση στήριξης των τελευταίων μαχών που έδωσε ο ΔΣΕ σε Γράμμο-Βίτσι ήταν οι σλαβόφωνοι, που αρνήθηκαν ν' ακολουθήσουν τους τιτοϊκούς Παρτιζάνους (από τις 7 μεραρχίες του ΔΣΕ οι 5 ήταν μακεδονικές). Αυτοί πολέμησαν ηρωικά κοψοχολιάζοντας μέχρι τέλους τον ξενόδουλο στρατό (Ρήγμα στο μέτωπο, επανακατάληψη του Γράμμου, πέρασμα στο Βίτσι).

Πολέμησαν για την λαοκρατική Ελλάδα, στην οποία είχαν πιστέψει πως θα τους παρείχε εθνική ισοτιμία (κι όχι μόνο, βέβαια, γι' αυτό). Κατακρίνεται η 5η Ολομέλεια του ΚΚΕ, όπου ο Ζαχαριάδης ξαναθέτει το θέμα της εθνικής αυτοδιάθεσης των σλαβόφωνων κάτω από τα αδιέξοδα και τα προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί στην εμφύλια σύρραξη. Εσπευσμένη ή μηχανική η κίνηση του Ζαχαριάδη, που προσπαθούσε να καλύψει πολιτικά κενά με εθνικές αναφορές δεν παύει να υπόσχεται "εθνική αποκατάσταση στους σλαβομακεδόνες, έτσι όπως οι ίδιοι επιθυμούν στα πλαίσια (πάντα) μιας λαοκρατικής Ελλάδας" (η σύγχυση ανάμεσα σε ισοτιμία και αυτοδιάθεση δείχνει να επανέρχεται). (12)

Το γεγονός είναι ότι οι σλαβόφωνοι κομμουνιστές, τόσο στα πεδία των μαχών, όσο και μετέπειτα στο μετεμφυλιακό κράτος δώσανε μεγάλο κόστος αίματος. Η συνύπαρξη της "ιδιότητας" κομμουνιστής και Σλαβομακεδόνας ήταν εισιτήριο για την κόλαση.

Η τρομοκρατία οργίασε. Στα στρατόπεδα των "ανταρτόπληκτων" στις εξορίες, στις φυλακές.

Στην έκδοση του ΚΚΕ (1951) "Ήρωες και Μάρτυρες", όπου είναι γραμμένο ένα μαρτυρολόγιο των νεκρών του ΚΚΕ σε αντίσταση-εμφύλιο, πάνω από τους μισούς είναι σλαβόφωνοι.

Όσο γι' αυτούς που φύγανε, "λησμονιέται" το γεγονός ότι πήγαν στη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία μετά την ήττα και για ν' αποφύγουν το καθεστώς του ζόφου και της τρομοκρατίας. Μέχρι εκείνη τη στιγμή το ΚΚΕ είχε καταφέρει ν' ακυρώσει ακόμα και τις επιστρατεύσεις, που πραγματοποίησαν οι σλαβόφωνοι "εσωτερικοί" αντάρτες του τάγματος Πέιου. Με την αποφασιστική του στάση έφερε πίσω και ένα μέρος των επιστρατευθέντων, που πολέμησαν στο δεύτερο αντάρτικο.

Η αξιολόγηση της δράσης του ΚΚΕ στη Μακεδονία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί παρά εθνικά θετική και πατριωτική. Έφερε σε πέρας ένα τεράστιο διπλό καθήκον: Διεθνιστικό και εθνικό. Πέρασε μέσα από μια πύρινη δοκιμασία.

Αν το ΚΚΕ στριμώχτηκε ή και "αδικήθηκε" όχι μόνο δεν μειώνει, αλλά, αντίθετα εξυψώνει τη στάση του και την προσφορά του.

Μπορούν οι αστοί κριτικοί να φανταστούν και μόνο τη μη ύπαρξη της εαμικής αντίστασης στην ελληνική Μακεδονία; Πού θα έβγαζε αυτή η βόμβα Μολότωφ αποτελούμενη από Οχρανίτες, Κομιτατζήδες, Γερμανούς, παραστρατιωτικούς;

Θα έσωζαν την κατάσταση, τάχα, οι ΠΑΟτζήδες με το τόσο προβοκαρισμένο γερμανόφιλο παρελθόν; Αστεία πράγματα!

Ή μήπως η απούσα επίσημη κυβέρνηση, που παζάρευε διάφορες περίεργες "τράμπες" στην περιοχή, όπως τα Δωδεκάνησα, η αποκαλούμενη "Βόρεια Ήπειρος", η Κύπρος κλπ;

4. Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας

α) Ο ρόλος του Τίτο και οι στόχοι του

Η ίδρυση της "Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας" είναι έργο της Τιτοϊκής πολιτικής στα Βαλκάνια.

Από το 1942 το γιουγκοσλαβικό παρτιζάνικο είχε διακηρύξει την μεταπολεμική διάρθρωση της Γιουγκοσλαβίας σε 6 ομόσπονδες δημοκρατίες, μέσα στις οποίες συμπεριλαμβανόταν κι αυτή της "μακεδονικής εθνότητας". Την περίοδο '44- '45 ο Τίτο μάλιστα, προτείνει στους Βουλγάρους την ίδρυση ομοσπονδίας, που θ' αποτελείται από 7 ισότιμες δημοκρατίες (μια απ' αυτές θα 'ταν η Βουλγαρία!) Τελικά, ύστερα από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις, οι Βούλγαροι αναγκάστηκαν να δεχτούν, πως οι κάτοικοι της Λ.Δ.Μ., όσο και οι κάτοικοι της Βουλγαρικής Μακεδονίας (Μακεδονία του Πιρίν) ήταν μέλη μιας ενιαίας εθνότητας, της μακεδονικής.

Το 1947, Τίτο και Δημητρόφ υπογράφουν στο Μπλεντ σύμφωνο, για ίδρυση κοινής ομοσπονδίας, που παραχωρεί στη Βουλγαρία κάποια εδάφη και υπόσχεται την καλλιέργεια εθνικής "μακεδονικής" συνείδησης στους κατοίκους του Πιρίν (αποστολή δασκάλων, έκδοση μακεδονικού τύπου, θεάτρου, σχολείων κλπ). Τελικά η ομοσπονδία δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, αλλά έμειναν οι παραχωρήσεις εδαφών και η δέσμευση της Βουλγαρίας για τους κατοίκους του Πιρίν.

Να σημειώσουμε, πως, στα 1946, η απόφαση αυτή ξεσηκώνει πλήθος αντιδράσεων στο ΚΚΒ και απειλεί την κυβέρνηση Δημητρόφ.

Ο στόχος του Τίτο στρεφόταν προς δύο κατευθύνσεις εξωτερικά:

- Προς τη Βουλγαρία, ακυρώνοντας τις δικές της διεκδικήσεις και δημιουργώντας της εθνικό αντιπερισπασμό (ήταν η Βουλγαρία, που 'πρεπε να τρέχει τώρα, πίσω οπό τη Λ.Δ.Μ),

- Προς την Ελλάδα. Μην ξεχνάμε πως βρισκόμαστε στην εποχή λίγο πριν τη δυτικόφιλη στροφή του Τίτο (όπου οι αντάρτες του έχουν πάρει εντολή να καταρρίπτουν τα αμερικανικά αεροπλάνα, που πετούν στο γιουγκοσλαβικό εναέριο χώρο) και ο τελευταίας παζαρεύει την αποδοχή του. Βέβαια, αξιοποιεί και τις αυτονομιστικές τάσεις της "Αιγαιακής Μακεδονίας", θέτοντας υποψηφιότητα για την έξοδο στο Αιγαίο, εάν οι ρευστές περιστάσεις το επέτρεπαν (είδαμε, πως η κατάσταση στη Μακεδονία ακροβατούσε εθνικά).

Οπωσδήποτε, η αξιοποίηση αυτών των στόχων περνούσε μέσα από μια τολμηρή κίνηση, που στην περίπτωση των Σλαβόφωνων Μακεδόνων παρείχε μια εθνική- εδαφική-φιλολογική έκφραση. Πράγμα, φυσικά, όχι ευκαταφρόνητο. (13)

Μόνο και μόνο, πως το ΚΚΒ, για να "παρακολουθήσει τον Τίτο", το 1946, επαναφέρει τη θέση της "εθνικής-πολιτιστικής αυτονομίας για τους Μακεδόνες", ιδεολογήματος, που είχαν απορρίψει ολοκληρωτικά ο Λένιν και ο Στάλιν κι είχαν αναπτύξει ιδεολογικό μέτωπο απέναντι του σ' άλλες περιπτώσεις, δείχνει τη σύγχυση, που είχε δημιουργηθεί (το σύνθημα αυτό εμφανιζόταν, πάντα στις θέσεις των σοσιαλιστών, όταν δεν υπήρχε ξεκάθαρη γραμμή για το εθνικό).

- Εσωτερικός στόχος: Πολύ σημαντικό μερίδιο στην επιλογή του Τίτο έπαιξε και ο εσωτερικός στόχος της αποδυνάμωσης της Μεγάλης Σερβίας, που υπήρξε η ραχοκοκαλιά του αντάρτικου και του μετέπειτα τακτικού γιουγκοσλαβικού στρατού. Η ύπαρξη της Λ.Δ.Μ έμπαινε "σφήνα" ανάμεσα στη Σερβία και τα άλλα δύο βαλκανικά κράτη. Τα περίφημα "κοινά σύνορα", που αποτέλεσαν, για παράδειγμα, γέφυρα της ελληνοσερβικής συμμαχίας στο Β' Βαλκανικό Πόλεμο (και που οι ντόπιοι εθνικιστές τ' ανακαλούν από το παρελθόν) αχρηστεύονταν, έτσι.

β) Διεθνείς διακυμάνσεις και Π.Γ.Δ.Μ.

Ο τρόπος δημιουργίας και οι στόχοι, που εξυπηρέτησε η δημιουργία της Λ.Δ.Μ. την έκαναν επιρρεπή στις παγκόσμιες ανακατατάξεις και διακυμάνσεις (κυρίως τον αμερικανοσοβιετικό ανταγωνισμό και τις αντιθέσεις στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και μετέπειτα ρεβιζιονιστικό). Έτσι, όσο αφορά στη Βουλγαρία, μετά τη ρήξη με τον Τίτο (1948) σταδιακά διώχνει τους εκπαιδευτές των Σκοπίων, κλείνει τις εφημερίδες κλπ.

Το 1955 με την Χρουστσοφική στροφή και τη γενικότερη ρεβιζιονιστική "φιλελευθεροποίηση" σταματάει η πολεμική και οι κάτοικοι του Πιρίν εμφανίζονται στην βουλγαρική στατιστική ως "Μακεδόνες".

Το 1957 η πολιτική των "ίσων αποστάσεων" του Τίτο και η καταδίκη της σοβιετικής επέμβασης στην Ουγγαρία είναι μια ευκαιρία για τους Βουλγάρους να κατηγορήσουν τον Τίτο για εκσερβισμό "του μακεδονικού λαού του Βαρδαρίου", που, πάντα σύμφωνα μ' αυτούς, είχε βουλγαρική εθνική συνείδηση. Το σημαντικό στοιχείο είναι η επαναφορά της βουλγαρικής εθνικότητας για τους κατοίκους του Πιρίν.

Το 1961 που εμφανίζεται καινούργια προσέγγιση Μόσχας-Βελιγραδίου έχουμε χαλάρωση αυτής της πολιτικής. Το χάσμα, όμως, παρέμεινε και συνεχίστηκε και μετά την κατάρρευση του ρεβιζιονισμού (με την ανεπανάληπτη δήλωση της Βουλγαρίας, ότι αναγνωρίζει την Π.Γ.Δ.Μ. σαν κράτος, όχι, όμως, ως έθνος!).

Όσο για την Ελλάδα, τα πράγματα δε διέφεραν και πολύ. Οι ντόπιοι κομμουνιστοφάγοι και υπερπατριώτες για 45 χρόνια ουσιαστικά δεν έβγαλαν άχνα για την Λ.Δ.Μ.. Όλα τα επιχειρήματα τους ("Σβαρνούτ" κλπ) σχετικά με το πρόβλημα, τα χρησιμοποιούσαν για να σπιλώσουν τον εσωτερικό εχθρό, το κομμουνιστικό κίνημα. Η βασική, εξάλλου, κατηγορία ήταν "βουλγαροκομμουνιστές" ή επί το ευρύτερον "εαμοβούλγαροι".

Ο Τίτο έπρεπε να χαϊδευτεί και να προστατευτεί μπας και γύρει κι άλλο προς το δυτικό στρατόπεδο. Δεν είναι άσχετο, ότι οι νατοϊκοί χάρτες, που υπάρχουν στα στρατιωτικά γραφεία της εποχής εμφανίζουν την Γιουγκοσλαβία με τα χρώματα του δυτικού στρατοπέδου. Πώς αλλιώς θα μπορούσαν να χώνονται οι Γερμανοί στην Κροατία προετοιμάζοντας το σημερινό μακέλεμα και οι Αμερικανοί να σουλατσάρουν σε Σκόπια - Βελιγράδι και να υπόσχονται διάφορους αλυτρωτισμούς;

Κι αυτά, παρόλο που η Γιουγκοσλαβία από το 1951 δεν είχε απαλείψει την απαίτηση της για παροχή μειονοτικών δικαιωμάτων στη σλαβόφωνη (μακεδονική γι' αυτούς) μειονότητα και είχαν δημιουργηθεί και μια σειρά άλλα προβλήματα (μεθοριακή επικοινωνία κλπ).

γ) Κατασκευασμένη;

Είναι γνωστή η επιχειρηματολογία για τον τεχνητό χαρακτήρα του "κράτους των Σκοπίων", της πολυεθνική σύνθεση του (ειδικά την αλβανική εθνότητα) κλπ. Ορισμένα, μάλιστα, απ' αυτά τα επιχειρήματα στέκουν και σαν πραγματικότητες. Έχουμε, ακόμα εργασίες (όπως π.χ. του Μαλιγκούδη), που με σοβαρές και μελετημένες αποδείξεις στοιχειοθετεί περισσότερο τη βουλγαρική προέλευση της σλαβόφωνης εθνότητας της Μακεδονίας και αποδεικνύει τον τεχνητό χαρακτήρα της σύγχρονης σλαβομακεδονικής γραμματείας, δηλαδή της επίσημης γλώσσας και φιλολογίας της Π.Γ.Δ.Μ. Πιθανόν να 'ναι κι έτσι.

Αν αυτό, όμως, αποτελεί τη μοναδική ένσταση για το δικαίωμα ενός λαού ν' αυτοπροσδιοριστεί, τότε το επίσημο ελληνικό κράτος, που μόλις στα 1976 αναγνώρισε (επιτέλους!) τη γλώσσα του λαού "του", ενώ μέχρι τότε είχε σαν επίσημη την λόγια, ξεκομμένη απ' το λαό καθαρεύουσα, μάλλον θα 'πρεπε να ψάχνεται. Δεν είναι έτσι, όμως, τα πράγματα.

Σίγουρα ο Τίτο "έκανε χρήση" της -υπαρκτής- αυτονομιστικής τάσης μέσα στο σλαβόφωνο εθνικό κίνημα, "έκανε χρήση" της -υπαρκτής- ιδιαιτερότητας του "ιδιώματος" σε σχέση με την βουλγαρική (κι από τότε απαγορεύονται τα δάνεια από άλλες γλώσσες, όπως η ελληνική, η σερβική, η τουρκική κλπ).

Όπως είδαμε "έκανε χρήση" και των τυχοδιωκτικών τάσεων αυτού του κομματιού ("σκουπίδια των λαών" έλεγε ο Μαρξ τις εθνικές μειονότητες, όχι γιατί τις υποτιμούσε, αλλά για να δείξει τη δύσκολη θέση τους) και των αλυτρωτικών του διαθέσεων (τις οποίες, βέβαια, Ελλάδα και Βουλγαρία έκαναν το παν για να τις ανάβουν μέσα από τις αντιφατικές τους πολιτικές).

Εν πάσει περιπτώσει, κανείς δεν μπορεί να γίνει διερμηνευτής ενός λαού, εθνικότητας ή μειονότητας, αυτόκλητος.

Το γεγονός είναι ότι η Π.Γ.Δ.Μ. μπόρεσε ακόμα και μέσα στα πλαίσια, έστω της ρεβιζιονιστικής γιουγκοσλαβικής ιδέας, να επιβιώσει και να συνυπάρξει με τους γείτονες (ακόμα και με προβλήματα) για 45 χρόνια. Είναι μια πραγματικότητα, επίσης.

δ) Ο αλυτρωτισμός και οι σοβινιστικές τάσεις στην Π.Γ.Δ.Μ.

Με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας είδαμε στη διπλανή "πρώην" χώρα (και όχι μόνο) οι διάφοροι εθνικισμοί- σοβινισμοί να σηκώνουν κεφάλι. Στην Π.Γ.Δ.Μ., εξαιτίας της ιστορίας του "Μακεδονικού" και των λύσεων, που δόθηκαν, ο σοβινισμός εκφράστηκε μέσα από τον αλυτρωτισμό, την απελευθέρωση των κατεχόμενων εδαφών κλπ. Η σημαία με το άστρο της Βεργίνας (που αντικατέστησε το γιουγκοσλαβικό "σοσιαλιστικό" άστρο), τα άρθρα του Συντάγματος για τους ανθρώπους - αδερφούς κλπ, είναι οι επιπτώσεις του σοβινιστικού κλίματος στην εξωτερική πολιτική της Π.Γ.Δ.Μ.

Στον τυχοδιωκτικό αλυτρωτισμό, που στην ουσία ξαναθέτει το Μακεδονικό Ζήτημα και (ευθέως ή πλαγίως) ζήτημα συνόρων, πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η σλαβομακεδονική εμιγκράτσια, που "κρατάει" από τα χρόνια των διωγμών και χαρακτηρίζεται από υπερβάλλοντα φανατισμό. Εξάλλου, η εμιγκράτσια αυτή, ειδικά η αμερικανική, λειτούργησε και σα διάμεσος στην συναλλαγή με τον ιμπεριαλισμό, που, εδώ και χρόνια, χώνει τη μούρη του σ' αυτές τις υποθέσεις.

Όσο κι αν φαίνεται παράξενο η σημερινή επίσημη ηγεσία εκφράζει την πιο μετριοπαθή και "πολιτική" στάση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων με την Ελλάδα. Φαίνεται ο Γκλιγκόροφ να αποδέχεται την απάλειψη του άστρου της Βεργίνας και των αλυτρωτικών άρθρων από το Σύνταγμα και "συζητά" το όνομα. Το εθνικιστικό κόμμα περνά δύσκολες μέρες και ύστερα από την αρχική ενθουσιώδη εμφάνιση του έχει χωρίσει σε διάφορα κόμματα.

Η παγίδευση της κυβέρνησης της Π.Γ.Δ.Μ. στις αλυτρωτικές διαθέσεις των δικών της εθνικιστικών κύκλων αντανακλά έτσι, περισσότερο την… αυτοπαγίδευση της ελληνικής (έστω αστικής) εξωτερικής πολιτικής και λιγότερο τις δεσμεύσεις της απέναντι στον σκοπιανό τυχοδιωκτικό αλυτρωτισμό.

Είναι ακόμη μια απόδειξη, πως για τους σοβινισμούς ισχύει (όσο κι αν ο ένας δεν θέλει να ακούει για τον άλλο) το 'να χέρι νίβει τ' άλλο και τα δυο το πρόσωπο του ιμπεριαλισμού.

5. Πως τίθεται το ζήτημα σήμερα

α) Δεν υπάρχει Μακεδονικό Ζήτημα

Βασικός και απαράβατος όρος για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα σήμερα, με τις ανάγκες του σήμερα και προς το συμφέρον των λαών της γεωγραφικής Μακεδονίας (και των Βαλκανίων γενικότερα) είναι ο αυστηρός διαχωρισμός ιστορίας και πολιτικής.

Αυτό δε σημαίνει ότι αποδεχόμαστε ντε φάκτο σαν δίκαια τα "πορίσματα" της ιστορίας. Γνωρίζουμε, πως η χάραξη των συνόρων, η εκκαθαριστική πολιτική των αστικών τάξεων, οι επεμβάσεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων δεν έγιναν με γνώμονα το δίκαιο, αλλά με την επιβολή, το συμφέρον του ισχυρότερου, την πολιτική τού διαίρει και βασίλευε. Γνωρίζουμε, επίσης, πως οι λύσεις που επιβλήθηκαν (ειδικά στο ζήτημα μας) βασισμένες στην παραπάνω γραμμή, έχουν αφήσει πολλά ερωτηματικά.

Όμως, δυο κύκλοι αιματηρότατων πολέμων (Α' και Β' Παγκόσμιος Πόλεμος), σε γενικές γραμμές, επαναβεβαίωσαν τα σύνορα των Βαλκανικών Πολέμων και οριστικοποίησαν την εθνική τριχοτόμηση της γεωγραφικής - ιστορικής Μακεδονίας.

Μ' αυτήν την έννοια Μακεδονικό Ζήτημα δεν μπορεί να τεθεί, από την προοδευτική σκοπιά. Με την ίδια σημασία, που δεν μπορεί να τεθεί "Θρακικό", αλλά και "Βορειοηπειρωτικό", ζήτημα "Κοσσυφοπεδίου" κλπ. Είμαστε αντίθετοι στην επαναχάραξη και αλλαγή συνόρων.

Οι δυνάμεις, που στη σημερινή κατάσταση των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων, αμφισβητήσουν το απαράβατο των συνόρων θέλοντας ή μη γίνονται όργανα της ιμπεριαλιστικής πολιτικής και των σοβινιστικών κύκλων.

Το ότι δεν τίθεται, για την προοδευτική σκοπιά, Μακεδονικό Ζήτημα σημαίνει, βέβαια, πως είμαστε αντίθετοι, τόσο στον τυχοδιωκτικό αλυτρωτισμό της "Αιγαιακής Μακεδονίας", όσο, βέβαια, και στο σοβινισμό των "κοινών συνόρων με τη Σερβία", του "θνησιγενούς γυφτοσκοπιανού κρατιδίου" κλπ.

Είμαστε το ίδιο αντίθετοι στον σκοπιανό αλυτρωτισμό, που ζητάει απελευθέρωση των "αλύτρωτων μακεδόνων", όσο και στα κρεσέντο εθνικισμού, που ανεβάζουν σε 400.000 τις ελληνικές "σκλαβωμένες ψυχές" του Μοναστηρίου και ζητούν να τα "πάρουμε πίσω".

Απορρίπτουμε σαν αντιδραστική, πολεμοκάπηλη και επικίνδυνη την πολιτική του μεγαλοϊδεατισμού απ' όπου κι αν προέρχεται.

β) Καταγγέλλουμε την καπήλευση και τη σύγχυση της Μακεδονίας, σαν ιστορικού-γεωγραφικού προσδιορισμού με εθνικούς προσδιορισμούς, γιατί η σύγχυση αυτή καλλιεργεί διάφορες διεκδικήσεις, ανάμεσα σε φίλους και γειτονικούς λαούς. Ούτε το λεγόμενο "Μακεδονικό έθνος" είναι ο περιούσιος λαός της Μακεδονίας, ούτε βέβαια η Μακεδονία είναι "μία και ελληνική".

γ) Δυνατότητα επίλυσης

Τις δυνατότητες επίλυσης των όποιων προβλημάτων έχουν ενσκήψει και καλλιεργηθεί, δεν τις αναζητούμε στον προσεταιρισμό και τις εξηγήσεις, που θα δοθούν στον ιμπεριαλισμό, αλλά στην πάλη ενάντια του και στην οικοδόμηση όρων ισότιμης συζήτησης και επίλυσης των προβλημάτων, ανάμεσα στους βαλκανικούς λαούς. Δε θεωρούμε, έτσι, ανυπέρβλητα τα εμπόδια στην προσέγγιση ανάμεσα στην ΠΓΔΜ και την Ελλάδα, που θα' χε πραγματοποιηθεί, αν στις υποθέσεις των δύο χωρών δεν είχαν "χώσει τη μούρη τους" οι ιμπεριαλιστές, δημιουργώντας φρούδες ελπίδες και προσδοκίες. Η δυναμική της ιμπεριαλιστικής κάλυψης είναι, που έχει αυτοπαγιδεύσει, σήμερα, τις ηγεσίες των δύο χωρών. Ειδικά, η Ελλάδα, που πήγε να παίξει το ρόλο του "αυτοκρατορικού απεσταλμένου", αδυνατεί σήμερα να "μαζέψει" το σοβινισμό της, με αποτέλεσμα να 'χει ανοίξει όλα τα μέτωπα στη Βαλκανική εξωτερική της πολιτική.

δ) Όχι στους διερμηνευτές εθνικών συνειδήσεων

- Στο εξωτερικό

Κανείς δε μπορεί να γίνει διερμηνευτής της θέλησης και του δικαιώματος ενός λαού, μιας εθνότητας, μιας μειονότητας κλπ να αυτοπροσδιοριστεί εθνικά. Αυτό ισχύει και για την ΠΓΔΜ. Βέβαια, κανείς δεν επιτρέπεται να μονοπωλεί ιστορικά σύμβολα και παράδοση. Τούτο, αν ισχύει σε μεγαλύτερο βαθμό για την ΠΓΔΜ και τη σημαία, που διάλεξε να την εκπροσωπεί, ισχύει σε μικρότερο, αλλά όχι ευκαταφρόνητο βαθμό, και για την "Βεργινοϋστερία", που 'χει καταλάβει την ελληνική πλευρά, από την επίσημη κυβέρνηση μέχρι τους ανεπίσημους κατασκευαστές μπρελόκ και χαρταετών.

- Στο εσωτερικό

Όπως είδαμε η επίσημη Ελλάδα, από το 1930 και μετά ποτέ δεν αναγνώρισε την ύπαρξη σλαβόφωνης μειονότητας στη χώρα. Η πολιτική ισοπέδωσης και εκκαθάρισης, που ακολούθησε, έφερε τη χώρα, την ελληνική Μακεδονία, μπροστά σε μια πολύ δύσκολη και επικίνδυνη κατάσταση, κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Με το τέλος του εμφυλίου, το επίσημο κράτος "ξαναέλυσε" το πρόβλημα με την εκδίωξη, τον εκπατρισμό, την τρομοκρατία.

Σήμερα, όσο κι αν οι διακρίσεις του παρελθόντος έχουν σημαντικά ατονήσει, ωστόσο, υπάρχουν αρκετά υπολείμματα προκατάληψης, ανάμεσα στα χωριά των πόντιων, των "ντόπιων" κλπ. Η προκατάληψη αυτή είναι ορατή.

Εκείνο, όμως, που δε είναι ορατό (και για τούτο δε μπορεί να γίνει κανείς διερμηνευτής συνειδήσεων), είναι το κατά πόσο αυτοί οι άνθρωποι, οι δίγλωσσοι κάτοικοι της ΒΔ Μακεδονίας, νοιώθουν σα μειονότητα. Σ' αυτό το ζήτημα δεν μπορεί, προκαταβολικά, κανείς, ούτε δήθεν υπερασπιστής τους, ούτε εξομοιωτής τους, να τοποθετηθεί, ούτε αρνητικά, ούτε θετικά. Και για ένα επιπλέον λόγο, που αφορά στο τι διλήμματα έχουν ν' αντιμετωπίσουν: από τη μια ο "μακεδονικός αλυτρωτισμός" ενός πρόσφατου κράτους, που κάνει επικίνδυνες ακροβασίες, από την άλλη η επίσημη ελληνική σιωπή και το βεβαρυμμένο προ- και μετά εμφυλιακό παρελθόν.

Ούτε, τέλος, είναι εύκολο να εκτιμηθούν, πόσο έχουν βαρύνει τα 45 χρόνια μεταπολεμικής ιστορίας, η αστυφιλία, η ποικιλόμορφη πίεση της Εκκλησίας του Καντιώτη κλπ.

Άρα, δεν μπορεί να υπάρξει διερμηνευτής συναισθημάτων και συνείδησης και για τους δίγλωσσους της ΒΔ Μακεδονίας, πέρα απ' αυτούς τους ίδιους.

Έτσι ή αλλιώς, όμως, η αντιμετώπιση τους πρέπει να γίνει στα πλαίσια της ισοτιμίας σε όλα τα επίπεδα, ενάντια σ' οποιοδήποτε καθεστώς διάκρισης και προκατάληψης. Οι φωνές π.χ. που ακούγονται για μεταφορά Ρωσοπόντιων στη ΒΔ Μακεδονία και ενίσχυσης του εθνικού στοιχείου, βαδίζουν στην παλιά πεπατημένη οδό του διαχωρισμού και της προκατάληψης κι οπωσδήποτε, πολώνει εθνικά την περιοχή και διασπά τον εθνικό χώρο, όσο κι αν κόπτεται για το αντίθετο. (14)

ε) Ενάντια στην πραγματική απειλή

Στις ειλικρινείς και πατριωτικές ανησυχίες του ελληνικού λαού και, ιδιαίτερα, του λαού της Β. Ελλάδας, για τις απειλές, που δέχεται η χώρα και η περιοχή των Βαλκανίων (ανησυχίες, που εκμεταλλεύεται αισχρά η εθνικοσοβινιστική προπαγάνδα στα διάφορα συλλαλητήρια κλπ), η απάντηση δεν είναι, φυσικά, πως δεν υπάρχει απειλή, ο εφησυχασμός... (15). Απειλή υπάρχει. Μόνο που δεν αφορά απλά τη Μακεδονία ή εξαιρετικά την Ελλάδα. Μόνο, που δεν προέρχεται τόσο από τους αδύνατους κρίκους των Βαλκανίων, όπως είναι η ΠΓΔΜ. Η απειλή υπάρχει και αφορά όλους τους βαλκανικούς λαούς και τις χώρες της περιοχής. Προέρχεται από την ιμπεριαλιστική επέμβαση και τον ανταγωνισμό, για το ξαναμοίρασμα του κόσμου, που εντείνεται και διευρύνεται.

Είναι καθολικότερη και πιο επικίνδυνη, γιατί οδηγεί σ' ένα άγριο μακέλεμα λαών, σ' ένα αιματηρό πείραμα, πάνω στους Βαλκανικούς λαούς, σχετικά με το στήσιμο των αυριανών πολεμικών συμμαχιών.

Είναι φυσικό ο ελληνικός λαός ν' ανησυχεί για το μέλλον της χώρας του, βλέποντας δίπλα του, στα πάντα ευαίσθητα βόρεια σύνορα, στη Μακεδονία, μια γειτονική χώρα να διαλύεται και να κομματιάζεται.

Η ανησυχία αυτή για να βρει όμως πραγματική έκφραση, πρέπει να περάσει μέσα από την πάλη για Εθνική Ανεξαρτησία, για την αποδέσμευση από τον ιμπεριαλισμό. Μέσα σ' αυτή την πορεία, η υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας θα γίνει πιο στερεή. Μέσα εκεί, ο πόθος της εθνικής αυτοδιάθεσης θα' ναι ασφαλής και νόμιμος. (15)

ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΖΕΙΣ - ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

(1) Ρεβιζιονιστική στροφή: Η ανατροπή της επαναστατικής, κομουνιστικής τελικά, κατεύθυνσης, του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, ονομάστηκε ρεβιζιονισμός (αναθεωρητισμός), όχι φυσικά, γιατί ανανέωνε επαναστατικά, αλλά, γατί αναθεωρούσε αντεπαναστατικά τις κατακτήσεις του κομμουνισμού.

Η ανατροπή αυτή πήρε τον χαρακτήρα ανοικτής επέμβασης, όσο αφορά στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα, από τους σοβιετικούς. Χρησιμοποιώντας υπαρκτές παραβιάσεις και ελλείψεις κομματικής νομιμότητας της ζαχαριαδικής ηγεσίας, οι σοβιετικοί προχώρησαν στην κατάλυση κάθε έννοιας δημοκρατίας μέσα στο ΚΚΕ, στη διάλυση της πολιτικής-οργανωτικής του δομής και στην επιβολή μιας δοτής και ελεγχόμενης απ' αυτούς κομματικής ηγεσίας.

(2) Μπολσεβικοποίηση και ακολουθητισμός: Η μετατροπή των σοσιαλιστικών κομμάτων σε κόμματα κομμουνιστικά και η ένταξη τους στο τριτοδιεθνιστικό ρεύμα, ονομάστηκε μπολσεβικοποίηση. Το "χώνεμα" της κομμουνιστικής γραμμής αποτελούσε, πολλές φορές, ερωτηματικό, καθώς, τα νεότευκτα κομμουνιστικά κόμματα της Βαλκανικής εντάχθηκαν στην Κομμουνιστική Διεθνή, κάτω από την πίεση των παγκόσμιων εξελίξεων.

Κυριαρχικό ρόλο σ’ αυτή τη διαδικασία έπαιξε το σοβιετικό κόμμα, που από τη μια σήκωσε με τα στελέχη του το τεράστιο αυτό καθήκον, από την άλλη, όμως, δημιούργησε σχέσεις ακολουθητισμού και εξάρτησης από το "κόμμα- φάρο". Πολύ περισσότερο, που η βοήθεια αυτή συνοδεύτηκε, πολλές φορές, από μεθόδους ξένες στην ουσία του κομμουνιστικού κινήματος και, δανεισμένες από τον κόσμο του καπιταλισμού (διοικητισμός, ανισότιμες σχέσεις, υπερβολές, έλλειψη ουσιαστικού διαλόγου, τεχνικές συμβιβασμών, ταύτιση με την εξωτερική πολιτική του σοβιετικού κράτους).

(3) Η συνέπεια του ελληνικού κομμουνιστικοί κινήματος σε σχέση με τα διεθνιστικά του καθήκοντα: Δε λέγεται για πρώτη φορά, πως το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα (λόγω και της θέσης του) ήταν από τα υπόλοιπα βαλκανικά κομμουνιστικά κινήματα, το μόνο, που δεν εκδήλωσε ηγεμονικές και σοβινιστικές θέσεις.

Αλλά και γενικότερα, δεν είναι ξένος στον πολιτικό χώρο, απ' όπου προέρχεται τούτη η αναφορά, ο προβληματισμός για το ρόλο εμπροσθοφυλακής θυσίας, που 'παιξε το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα, τόσο σε Βαλκάνια- Ευρώπη, όσο και παγκόσμια (κινέζικη επανάσταση).

(4)"Βαρύνων λόγος": Στη βάση των παραπάνω, δεν είναι τυχαίος ο "βαρύνων λόγος", που διαμόρφωσαν ορισμένα κομουνιστικά κόμματα, λειτουργώντας σαν πιο προνομιακοί συζητητές του σοβιετικού κόμματος και πιο έγκυροι εκπρόσωποι του διεθνούς κομ. κινήματος στην περιοχή.

Τέτοιο ρόλο έπαιξε, αρχικά, το γιουγκοσλαβικό κι αργότερα το βουλγαρικό κόμμα.

Το ΚΚΕ, την εποχή εκείνη, έχει ν' αντιμετωπίσει διπλή πίεση. Στο εσωτερικό ο σοβινισμός και η εθνική εκκαθάριση. Στις διεθνιστικές του σχέσεις η πίεση, που δέχεται από το γιουγκοσλαβικό (σέρβικο αρχικά) και βουλγαρικό κόμμα. Πίεση, που εντείνεται από τη διάσταση ανάμεσα στα δύο κόμματα, ακριβώς για το ίδιο θέμα!

(5) Η πρόταση της Σοβιετικής Ένωσης: Πρόκειται για γεγονός, που δεν μπορεί ν' αμφισβητηθεί. Και δεν ήταν η μόνη αντιπολεμική πρόταση της Σ.Ε.

Πριν την προδοτική συμφωνία του Μονάχου (1933), όπου οι Αγγλογάλλοι ιμπεριαλιστές δίνανε συγχωροχάρτι στη Χιτλερική πολεμική μηχανή, είχε προηγηθεί πρόταση της Σ.Ε στις "μη επιτιθέμενες" ιμπεριαλιστικές χώρες, για σύναψη συμφωνιών διασφάλισης της ειρήνης. Το ίδιο επαναλήφτηκε στο μεσοδιάστημα των δύο ημερομηνιών και με τις Κεντροευρωπαϊκές Δημοκρατίες (Πολωνία κλπ).

Όλες αυτές οι ειρηνόφιλες προτάσεις πέσανε στο κενό. Τα καθεστώτα της Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων (μοναρχοφασιστικά στην πλειοψηφία τους) δεν έκρυβαν τις χιτλερικές τους συμπάθειες. Όσο για τους Δυτικούς περίμεναν από το Χίτλερ να κάνει τη "βρώμικη δουλειά" (την επίθεση στην ΕΣΣΔ και την εξάρθρωση του κομμουνισμού).

Υποστηρίχτηκε, πως η θέση της ΕΣΣΔ για υπεράσπιση του status quo στα Βαλκάνια ήταν μια ευκαιριακή θέση της εξωτερικής της πολιτικής σ' εκείνη τη φάση, ενώ στην προηγούμενη φάση τα σοβιετικά συμφέροντα εξασφαλίζονταν από τη θέση για ενιαία Μακεδονία-Θράκη.

Μια προσεχτικότερη προσέγγιση των διαφόρων φάσεων της Τριτοδιεθνιστικής περιόδου δείχνει, ότι τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά.

Καταρχήν, η θέση για "Ενιαία Μακεδονία-Θράκη" υπάρχει και στη φάση της επαναστατικής ανόδου (μέχρι το '20) και στη φάση της σταθεροποίησης του καπιταλισμού (από το 20 μέχρι το '28) και στη φάση της γενικής κρίσης του καπιταλισμού (δεκαετή '30), όπως, τουλάχιστον ήταν γενικά αποδεκτός αυτός ο διαχωρισμός σε περιόδους, από τους ίδιους τους κομμουνιστές.

Αλλά όποιες ανάγκες εξωτερικής πολιτικής και αν αντανακλούσε η πρόταση για διαφύλαξη του status quo στα Βαλκάνια (και αντανακλούσε) δεν έπαυε να αποτελεί τη μοναδική πρόταση διασφάλισης των τότε συνόρων.

Κανείς προστάτης των ντόπιων μεγαλοϊδεατών και σοβινιστών (είτε από τη μεριά της Γερμανίας, είτε της Αγγλίας) δεν προσφερόταν...

Σύμφωνα με το Γ. Χοντζέα στο "Μερικά ζητήματα της ιστορίας του ΚΚΕ", που δημοσιεύτηκαν στην εφημ. "Προλεταριακή Σημαία" το 1978, η πρόταση της ΕΣΣΔ, τουλάχιστον μέσα στο ΚΚΕ, δημιούργησε αρκετή σύγχυση, σχετικά με τη συμμετοχή ή όχι στον επερχόμενο πόλεμο.

Δηλαδή, έχουμε μια πρόταση, που και διέξοδο πρόσφερε στην εξωτερική πίεση του ελληνικού κράτους, δημιουργώντας, παράλληλα, προβλήματα στον υπ' αριθμό ένα εχθρό του, το κομμουνιστικό κόμμα. Και μάλιστα σε μια περίοδο, που το κόμμα είχε διορθώσει τη θέση του για την "Ενιαία Μακεδονία-Θράκη": ιδανική κατάσταση για μια αστική τάξη ν' αδράξει την ευκαιρία και με τη σημαία της "εθνικής σωτηρίας" να βγει μπροστά.

Όχι μόνο αυτό δεν έγινε, αλλά αποδείχτηκε, πως μέσα στα κεφάλια των "ηγετών" του ελληνικού λαού άρχισαν να στριφογυρνάνε διάφορα σενάρια και παζάρια με τη Μακεδονία, τράμπες περίεργες με τα Δωδεκάνησα (που τότε ήταν Ιταλικά κ.λπ.)

Συνεπώς και σ' αυτό το θέμα, άλλος πρέπει ν' απολογείται, σχετικά, με την αντεθνική του συμπεριφορά. Το ΚΚ£ μάλλον πρέπει να ελεγχθεί για τις ακριβώς αντίθετες κριτικές απ' αυτές, που του απευθύνονται!

(6) Η ματαίωση της προσάρτησης στη Βουλγαρία: Χρήσιμη για το θέμα που εξετάζουμε, είναι η παρακολούθηση της σειράς της ΕΤ1 γα την Εθνική Αντίσταση.

Στο 6ο επεισόδιο της σειράς αποδεικνύεται αρκετά ντοκουμενταρισμένα, πως η μεγαλύτερη και μαζικότερη αντικατοχκή-αντιστασιακή εκδήλωση στην Ευρώπη (400.000 λαού βρίσκονται στο δρόμο) έχει σαν κεντρικό, το σύνθημα που βρίσκεται στην κατάληξη της προκήρυξης του ΕΑΜ: "ΚΑΤΩ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ" Πρόκειται για γεγονός αδιάσειστο.

(7) Τον Κάλτσεφ τον παρέδωσε στους "συμμάχους" και, τελικά, σε ελληνικό δικαστήριο ο ίδιος ο ΕΛΑΣ, όπου δικάστηκε σαν εγκληματίας πολέμου.

(8) Η εθνικοενωτική δράση του ΚΚΕ: Στην Ήπειρο ζει σαν τα ψηλά βουνά, ένας "παππούς" παλαίμαχος μαρξιστής - λενινιστής, που μπορεί να δώσει πραγματικά ζώσες ιστορικές πληροφορίες για αποστολές, που ο ίδιος εξετέλεσε στις περιοχές των Τσάμηδων της Θεσπρωτίας με στόχο να προληφθεί εθνική αντιπαράθεση στον εκεί πληθυσμό ανάμεσα σε Αρβανίτες-Έλληνες. Κάτι τέτοιο ήταν την εποχή εκείνη κανονικό κομματικό καθήκον...

(9) Συνδυασμός καθηκόντων: Οπωσδήποτε το ΚΚΕ θεωρούσε, πως παράλληλα με το εθνικό εκπλήρωνε και το διεθνιστικό του καθήκον απέναντι στα άλλα δυο βαλκανικά κόμματα.

Υπήρξε δε, εκπομπή του ανεκδιήγητου, βασικά, Μέρτζου στο "NEW CHANNEL" το 1991, όπου επαίρει τον Στάλιν, γιατί με τις ντιρεκτίβες, που έδωσε, ακύρωσε τα φιλόδοξα τιτοϊκά σχέδια για την Βαλκανική Ομόσπονδα και την προσάρτηση της ελληνικής Μακεδονίας. Τ' ακούσαμε κι αυτό!

(10) Οι Ακροναυπλιώτες σλαβόφωνοι: Πρόκειται για γεγονός, απ' ότι φαίνεται, διασταυρωμένο, πως η Βουλγαρική Πρεσβεία μεσολάβησε για ν' απελευθερωθούν οι σλαβόφωνοι κομμουνιστές των εδαφών, που παραχώρησαν οι Γερμανοί στους Βουλγάρους.

Ο Γ. Χοντζέας αποδίδει την κίνηση της αποδοχής της διαμεσολάβησης σαν έναν από τους "χειρισμούς", που κατά διαστήματα έκανε η ηγεσία του ΚΚΕ (είτε ήταν παλιότερα σχετικά με διάφορες προσωπικότητες του αστικού κόσμου, είτε επρόκειτο για διαπραγματεύσεις με τον κατασταλτικό μηχανισμό).

Κατά βάση, αυτοί οι χειρισμοί, ακόμα κι αν δεν γύριζαν άμεσα εναντίον του ΚΚΕ, αποτελούσαν, ωστόσο, παραθυράκια και διαύλους πιέσεων και εκβιασμών.

Βέβαια, και ο Λένιν πήγε στην επαναστατημένη Ρωσία με γερμανικό τρένο, αλλά στην συγκεκριμένη περίπτωση, είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς, ποιος ήταν ο κερδισμένος. Το ΚΚΕ, πάντως, κινδύνεψε να χάσει. Ο Κολιόπουλος μας δίνει στοιχεία, πως με τους περισσότερους ακροναυπλιώτες σλαβόφωνους το ΚΚΕ συγκρούστηκε τελικά. Κι αυτό είναι σημαντικό.

(11) Η συνείδηση της ηγεσίας: Λέμε, ότι τα ΣΝΟΦ θα μπορούσαν να είναι και ευφυής κίνηση, αν, φυσικά, συνέτρεχαν άλλα πράγματα σχετικά με την ηγεσία του ΚΚΕ.

Γιατί, αν πράγματι (απ' ότι δείχνουν τα στοιχεία) η ηγεσία του ΚΚΕ ήταν γνώστης των πιέσεων που δεχόταν από τη μεριά των αδελφών κομμάτων στο "Μακεδονικό", τούτο μεγαλώνει τις ευθύνες της.

Υπήρχε, λοιπόν, θέμα ωριμότητας ενός κινήματος και ανωριμότητας της καθοδήγησης του.

Αυτή εκδηλώθηκε με τη, βασικά, δεξιά γραμμή της αλλά και προπαντός με την μικροαστική της αστάθεια στην εφαρμογή με συνέπεια μιας πολιτικής....

...Αυτή η νοοτροπία του καθοδηγητικού ακτίφ, εκδηλωνόταν αδιάκοπα σε πολλά πράγματα. Διαπαιδαγωγούνταν ο κόσμος με τη φωτεινή πλευρά των πραγμάτων. Του αποκρύβονταν οι δυσκολίες. Και κύρια διατηρούνταν μα στάση υποταγής σ' όλα τ' άλλα κόμματα, όχι μονάχα το σοβιετικό" ("Μερικά ζητήματα της ιστορίας του ΚΚΕ"- Γιάννης Χοντζέας).

Δικαίωση του περίφημου ΣΒΑΡΝΟΥΤ του φασίστα Μέρτζου; (Το ΚΚΕ χρησιμοποιήθηκε από τον Τίτο). Κάθε άλλο.

Χωρίς να μετριάζονται οι ευθύνες της ηγεσίας του ΚΚΕ στο ελάχιστο, εδώ αξιολογείται το δυσμενέστατο διεθνές πλαίσιο μέσα στο οποίο έδρασε η ηγεσία, το κόμμα και ο λαός, που καθοδηγούσε ή "καθοδηγούσε".

Αυτό που θέλουμε από τη μεριά μας ν' αποδείξουμε είναι, πως αυτός ο αντιφατικός συνδυασμός εθνικών - διεθνιστικών καθηκόντων, αυτή η αντίφαση, στην πράξη και κάτω από τον ηρωικό αγώνα και την αυτοθυσία των μελών και στελεχών του ΚΚΕ, μετατράπηκε σε ταυτότητα.

Το ΚΚΕ μπήκε στο χορό και χόρεψε. Μοιραία πολλές φορές. Το ότι ο Τέμπο και οι Παρτιζάνοι του, εκμεταλλευόμενοι τη βουλγαρική τρομοκρατία είχαν αρχίσει "ν’ ακτινοβολούν" σαν διέξοδος για το σλαβομακεδονικό πληθυσμό (στρατολογώντας, προπαγανδίζοντας, υποσχόμενος εθνική αποκατάσταση), θα γινόταν ήταν δεν ήταν εκεί το ΚΚΕ, έλειπε δεν έλειπε το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ.

Η ύπαρξη του ΚΚΕ και του ΕΑΜικού κινήματος, πιστεύουμε, πως, τελικά, ανέκοψε αυτή την ακτινοβολία και υπεράσπιση της "χαμένης τιμής" της ελληνικής επικράτειας.

Να δούμε τι έκανε η άλλη πλευρά;

Ο Κολιόπουλος στο βιβλίο του, αφήνει αρκετά υπονοούμενα για το πώς οι "σύμμαχοι" Εγγλέζοι έχωναν τη μούρη τους στη Μακεδονία προσεγγίζοντας και πλευρίζοντας τον "κομμουνιστή" Τίτο.

Να πούμε για έγγραφο, που έστειλε ο στρατηγός Σαράφης στην κυβέρνηση Παπανδρέου, που προειδοποιούσε για ύποπτες κινήσεις των Σλαβομακεδόνων "στις περιοχές Φλώρινας, Έδεσσας και Κιλκίς και ζητεί οδηγίες για την αντιμετώπιση της κατάστασης" (του Γρηγόρη Φαράκου στα "ΝΕΑ" 3/12/94).

Ο Παπανδρέου παρέπεμψε τα έγγραφο στο "Υπουργείο Εξωτερικών" και δεν έπραξε το παραμικρό. Ή μάλλον έπραξε^. διέλυσε (με τη σύμφωνη γνώμη της ηγεσίας του ΚΚΕ) τον ΕΛΑΣ (που ήδη πραγματοποιούσε μικροεπιχειρήσεις απώθησης των "αυτονομιστών"). Εξάλλου ο Σαράφης για παρόμοια αποστολή είχε, υποτίθεται, σταλεί στα σύνορα, ενώ στην πραγματικότητα ο λαός χωρίς τους στρατηγούς του σφάζονταν και ματώνονταν.

Άρα, οι σύμμαχοι και οι κυβερνήτες εξ Καΐρου θα μπορούσαν να θεωρηθούν οι πρώτοι εθνοπροδότες και πριμοδότες της τιτοΐκής πολιτικής.

Όσο για την ηγεσία του ΚΚΕ θα μπορούσε οι κινήσεις της να ήταν στ' αλήθεια ευφυείς, όπως τα ΣΝΟΦ. Οι όροι, όμως της δημιουργίας τους υπονόμευαν την όλη κίνηση. Γι' αυτό, τελικά, οδηγήθηκαν στη διάλυση τους (όπου το μεγαλύτερο κομμάτι ενσωματώθηκε και μ' ένα κομμάτι, τελικά, συγκρούστηκαν).

Με πίκρα θα διαπιστώναμε, σήμερα, πως η ηγεσία μπορεί περισσότερο να κατηγορηθεί, πως έπαιξε το παιχνίδι, που ήθελε η εγγλέζικη πολιτική, παρά το παιχνίδι των "αδερφών" κομμάτων.

(12) Η 5η Ολομέλεια: Η τοποθέτηση της 5ης Ολομελείας για τους σλαβομακεδόνες ήταν αποτέλεσμα της δύσκολης θέσης, που 'χε βρεθεί το ΚΚΕ και μπροστά στο πρόβλημα της έλλειψης εφεδρειών (οι τελευταίες μάχες του εμφύλιου δόθηκαν από τις μονάδες του ΔΣΕ, που απαρτίζονταν κατά πλειοψηφία από σλαβόφωνους Μακεδόνες).

Είχε, ήδη, εκδηλωθεί από τη μεριά πια της Βουλγαρίας (η Γιουγκοσλαβία είχε έλθει σε ρήξη με το σοσιαλιστικό στρατόπεδο) η θέση για τη "Μακεδονία του Αιγαίου", που διατύπωσε ο τότε πρόεδρος της Βουλγαρίας. Οπωσδήποτε, στη φάση της ολοκληρωτικής στρατιωτικής σύγκρουσης, που περνούσε τότε ο Δημοκρατικός Στρατός και με τέτοια σύνθεση τμημάτων, η τοποθέτηση της "αδερφής" Βουλγαρίας από τη μια μεριά και η ρήξη με τον Τίτο από την άλλη έπαιξαν, σίγουρα, ρόλο στην υιοθέτηση ξανά της έννοιας της εθνικής αποκατάστασης (αντί ισότιμης, όπως είχε καθιερωθεί από το '36).

Δεν επρόκειτο για κάποιο υποχθόνιο σχέδιο, που ανακαλύπτουν τα σαΐνια της εθνικοφροσύνης. Ο ίδιος ο Ζαχαριάδης είχε ταυτιστεί με τη διορθωτική στοχοθεσία του ΚΚΕ για το Μακεδονικό το 1936, εξάλλου.

Θα μπορούσε, μάλιστα, να εκτιμηθεί, πως η 5η Ολομέλεια βάρυνε παρά ελευθέρωσε τις δυνατότητες χειρισμών του ΚΚΕ (ακόμα και σήμερα αποτελεί βασικό επιχείρημα του αντικομμουνιστικού οπλοστασίου).

Όλοι γνώριζαν μετά τις διαδοχικές "σκούπες" και εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, ο Δημοκρατικός Στρατός έδινε τη μάχη κατά βάση με τις Μακεδονικές του Μεραρχίες.

Ξεχνούν, ακόμα, οι "εθνικόφρονες", πως η τοποθέτηση της 5ης Ολομέλειας για τους σλαβομακεδόνες επιχειρήθηκε να ισοσκελιστεί, λίγο αργότερα, με μια σοβινιστική τοποθέτηση για το βορειοηπειρωτικό (θα πειθαρχούσε το ΚΚΕ, αν η πλειοψηφία του ελληνικού λαού αποφάσιζε εισβολή στη Β. Ήπειρο).

Εχουμε, δηλαδή, επιλεκτική χρησιμοποίηση λανθασμένων θέσεων, όπου άλλες αναφέρονται εσαεί, κι άλλες ξεχνιούνται, γιατί δεν συμφέρει το ιδεολογικό σχήμα (είτε Σβάρνουτ λέγεται αυτό, είτε κολυμβήθρα του Σιλωάμ, συνομωσία του διεθνούς κομμουνισμού και πάει λέγοντας).

(13) Η Γιουγκοσλαβική λύση: Δεν μπορούμε να μην αναγνωρίσουμε, πως η δράση της γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας πέρα από τους ιδιαίτερους στόχους της σοβινιστικής τιτοϊκής πολιτικής και τις δολοπλοκίες των Άγγλων κλπ στα πλαίσια της Γιουγκοσλαβίας, ήταν "αρχή εφαρμογής μιας σωστής ιδέας" (όπως γράφει ο Αγ. Ελεφάντης στην έκδοση "Ιανός του εθνικισμού").

"Η ιδιαίτερη κρατική συγκρότηση της Μακεδονίας στο πλαίσιο της Ομόσπονδης Γιουγκοσλαβίας ήταν φυσικό να τονίσει ακόμα περισσότερο τα εθνικά χαρακτηριστικά του σλαβομακεδονικού λαού". Αποδείχτηκε, εξάλλου, μέσα από την εμπειρία του αίματος, που περνά η χώρα αυτή, πως η γιουγκοσλαβική λύση ήταν, τελικά, η πιο ενδεδειγμένη για τα εθνικά προβλήματα της περιοχής (μ' όλες τις ατέλειες της και τις εσωτερικές της υπονομεύσεις).

(14) Διερμηνευτές: Δεν είναι μόνο οι εθνικιστές και σοβινιστές, που λειτουργούν σαν ισοπεδωτικοί διερμηνευτές εθνικών συναισθημάτων.

Και οι κινήσεις, που στον αντίποδα του εθνικισμού, προσπάθησαν, τελευταία, να προβάλουν τη σλαβομακεδονική "ιδιαιτερότητα", αναλώθηκαν σε επιχειρήματα, που αντλούνται από το παρελθόν.

Η εμμονή στο "μακεδονισμό" (που παραπέμπει στην ιστορική φάση του Μακεδονικού ζητήματος), η αποπολιτικοποίηση των θέσεων κλπ, όχι μόνο δεν αντιπαραθέτει τίποτα στο σοβινισμό, αλλά δημιουργεί ένα πλαίσιο αλληλοτροφοδοτούμενων εθνικιστικών θέσεων.

(15) Οι ρεαλιστές: Η αποπολιτικοποίηση αφορά και τους εμφανιζόμενους ως αντιεθνικιστές. Κατά τη γνώμη μας, το μέτωπο ενάντια στον εθνικισμό δεν μπορεί να ξεχειλώσει τόσο, για να περιλάβει από τους Μητσοτάκη, Παπακωνσταντίνου, Πάγκαλο μέχρι τους 169, τον Κύρκο κλπ.

Όλοι οι παραπάνω, με δεξιότερες ή "αριστερότερες" αποκλίσεις, προσπαθούν να συμμορφώσουν την ελληνική εξωτερική πολιτική στην πραγματικότητα (ρεαλισμός). Το βασικό επιχείρημα είναι, ότι δε γινόμαστε αρεστοί στους συμμάχους μας κι έχει αδυνατίσει η στρατηγική θέση της χώρας. Άρα απαιτείται αναπροσαρμογή και διαδικασία συνεννόησης με την ΠΓΔΜ.

Όσο κι αν έχει στοιχεία ορθολογισμού, αυτή η τάση κινείται μέσα στον αστερισμό του ιμπεριαλισμού και της εξάρτησης. Αφήνει ανοιχτές πόρτες σ' αυτό, που σήμερα καταγγέλλει, στο βαθμό, που η στρατηγική θέση αναβαθμιστεί (ή μας "πείσουν" ότι αναβαθμίζεται, όπως συνηθίζεται στις εθνικές περιπέτειες των τελευταίων 150 χρόνων). Επιπλέον, αδυνατεί να πείσει αρκετά στρώματα του λαού, αφήνοντας έδαφος στην εθνικοσοβινιστική προπαγάνδα.

Η αναζήτηση της χαμένης... εύνοιας των ιμπεριαλιστών είναι το κοινό στοιχείο της τάσης αυτής με την αντίθετη της, εκείνης των εθνικιστικών συλλαλητηρίων για τον επηρεασμό και εντυπωσιασμό των ιμπεριαλιστών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Τσιμπουκίδη: "Αλέξανδρος ο Μακεδών"

Ποτέμκιν: "Η ιστορία της διπλωματίας"

Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Μαρία: "Οι βαλκανικοί λαοί"

Τρότσκι Λ.: "Τα Βαλκάνια και οι Βαλκανικοί πόλεμοι - Πολεμικές ανταποκρίσεις"

Κολιόπουλου Ι.: "Λεηλασία φρονημάτων"

Βουρή Σοφία: "Εκπαίδευση και Εθνικισμός στα Βαλκάνια"

Τούντα-Φεργάδη Αρετή: "Μειονότητες στα Βαλκάνια"

Ντοκουμέντα του Ελληνικού Προοδευτικού κινήματος: "Το εθνικό μας πρόβλημα και το ΚΚΕ-ΚΟΜΕΠ1943"

Γρηγοριάδη Σόλωνα: "Συνοπτική Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης" "Δεκέμβρης - Εμφύλιος (1944-1949)"

Κατσουλάκος Θόδωρος - Τσαντίνης Κώστας: "Προβλήματα Ιστοριογραφίας στα σχολικά εγχειρίδια των Βαλκανικών Κρατών"

Βακαλόπουλος Α.: "Νεότερη Ιστορία της Μακεδονίας"

ΚΚΕ: "Επίσημα κείμενα 1925-1928", "Σύγχρονη Εποχή"

Λιθοξόου Λ.: "Μειονοτικά ζητήματα και εθνική συνείδηση στα Βαλκάνια"

Μαλιγκούδη Φ.: "Θεσσαλονίκη και ο κόσμος των Σλάβων"

Δέλτα Π.: Τα μυστικά του βάλτου"

Μυριβήλη Στρ.: "Η ζωή εν τάφω"

εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - Αφιέρωμα: "Μακεδονία - Ιστορική Επισκόπηση"

περιοδικό ΣΧΟΛΙΑΣΤΗΣ, τεύχος 84, Φλεβάρης 1990

Λιάκος, Ελεφάντης, Μανιτάκης, Παπαδημητρόπουλος: "Ο Ιανός του εθνικισμού και η ελληνική Βαλκανική πολιτική"

Χοντζέας Γ.: "Μερικά ζητήματα της ιστορίας του ΚΚΕ" (για τα 60 χρόνια του κομ. κινήματος, εφ. ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ ΣΗΜΑΙΑ, 1978 -Αναδημοσίευση δ. Α/συνέχεια, δελτίο 94)