Υπόθεση Ρόζενμπεργκ. Κυνήγι μαγισσών και ...ηλεκτρική «πυρά» στον 20ο αιώνα.

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 821, στις 7/4/2018

19 Ιούνη 1953. Στις φυλακές υψίστης ασφαλείας του Σινγκ Σινγκ της Νέας Υόρκης άφηναν την τελευταία του πνοή στην ηλεκτρική καρέκλα ένα ζευγάρι Αμερικανών πολιτών, κατηγορούμενοι για κατασκοπεία ατομικής τεχνολογίας υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν ο Τζούλιους και η Έθελ Ρόζενγμπεργκ, μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ.

Ψυχρός Πόλεμος και μακαρθισμός


Μετά τη ρίψη των ατομικών βομβών σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι οι Αμερικανοί, έχοντας το μονοπώλιο στα πυρηνικά όπλα, εκτοξεύουν απειλές και τρομοκρατούν χώρες και λαούς. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ολόκληρος ο κόσμος ζει στους ρυθμούς του Ψυχρού Πολέμου. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη ανακοινώσει το δόγμα Τρούμαν και έχουν αυτοαναγορευθεί σε προστάτη της «ελευθερίας» ενάντια στα σοσιαλιστικά καθεστώτα που πολλαπλασιάστηκαν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (νίκη του Κόκκινου Στρατού στην Ευρώπη, νίκη της επανάστασης στην Κίνα). Στο εσωτερικό των ΗΠΑ επικρατεί ένα άγριο «κυνήγι μαγισσών» ενάντια σε κομμουνιστές. Ήταν η εποχή που έχει μείνει στην ιστορία των ΗΠΑ ως «μακαρθισμός». Χιλιάδες προοδευτικοί πολίτες των ΗΠΑ θα περάσουν από την Επιτροπή Αντιαμερικανικής Δράσης, την Ιερά Εξέταση του 20ου αι. και θα ανακριθούν με μοναδική υπόνοια ότι είναι κομμουνιστές. Στόχος, να επιβληθεί ένα κλίμα άγριας τρομοκρατίας στο εσωτερικό της χώρας. Πολλοί αριστεροί, κομμουνιστές και δημοκράτες κυνηγήθηκαν και φυλακίστηκαν στα μαύρα χρόνια της δεκαετίας του ’50.


Αφορμή για τις επιλογές της ηγεσίας των ΗΠΑ υπήρξε η πρώτη πετυχημένη δοκιμή της ατομικής βόμβας από τη Σοβιετική Ένωση τον Αύγουστο του 1949 που σηματοδοτούσε την απώλεια του μονοπωλίου των Αμερικανών στην κατοχή πυρηνικών όπλων. Αδυνατώντας η ηγεσία των ΗΠΑ να αποδεχθεί ότι οι Σοβιετικοί κατάφεραν να αναπτύξουν, μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, την πυρηνική τους τεχνολογία, σπεύδουν να μιλήσουν για συνωμοσία και να βρουν εξιλαστήρια θύματα ανάμεσα στους Αμερικανούς κομμουνιστές, κατηγορώντας τους για κατασκοπεία και προδοσία. Εξάλλου η απόφαση των ΗΠΑ για έναρξη του πολέμου στην Κορέα ήταν ειλημμένη και έπρεπε να πείσουν τους πολίτες τους ότι απειλούνται από τον κομμουνισμό, ώστε να συσπειρώσουν την αμερικανική κοινωνία και να χτυπήσουν εν τη γενέσει τους τις όποιες αντιδράσεις ενάντια στη νέα πολεμική περιπέτεια που ξεκινούσε για το λαό τους.

Οι Ρόζενμπεγκ κατηγορούνται

Ο Τζούλιους Ρόζενμπεργκ, ηλεκτρολόγος μηχανικός, εργαζόταν σε βάση του αμερικανικού στρατού, η σύζυγός του Εθελ σε ναυτιλιακή εταιρεία και είχαν αποκτήσει δύο παιδιά. Και οι δύο του ήταν εβραϊκής καταγωγής, παιδιά μεταναστών, που λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων απολύθηκαν πολλές φορές από τις εργασίες τους. Ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα ενεργά μέλη στην κομμουνιστική νεολαία των ΗΠΑ, με έντονη συνδικαλιστική δράση.

Ο Ντέβιντ Γκρίνγκλας ήταν αδερφός της Εθελ και εργαζόταν στο Κέντρο Ατομικών Ερευνών, στο Λος Άλαμος του Νέου Μεξικού, εκεί όπου έγινε η πρώτη δοκιμή ατομικής βόμβας (σχέδιο Μανχάταν). Στα μέσα του 1950 θα ομολογήσει ότι έδωσε πληροφορίες σχετικές με το σχέδιο της ατομικής βόμβας μέσω ενός Σουηδού μετανάστη και ενός πυρηνικού φυσικού, του Εμίλ Κλάους Φουκς, στους Σοβιετικούς. Επίσης ισχυρίστηκε ότι έδωσε αντίστοιχες πληροφορίες στην αδερφή του και το σύζυγό της. Οι Ρόζενμπεργκ συλλαμβάνονται μέσα στο σπίτι τους και κατηγορούνται για κατασκοπία ατομικών μυστικών. Το FBI θα εμφανίσει κι άλλους μάρτυρες που αφήνουν υπόνοιες ότι οι Ρόζενμπεργκ εμπλέκονταν σε κατασκοπία. Στην ανάκριση που ακολούθησε το ζεύγος Ρόζενμπεργκ αρνείται τους ισχυρισμούς του Γκρίνγκλας όπως και των άλλων μαρτύρων.

Η καταδίκη και η εκτέλεση

Τον Μάρτη του 1951 θα οδηγηθούν σε δίκη. Στη διάρκειά της το κατηγορητήριο θα καταρρεύσει. Όμως η απόφαση είχε ήδη παρθεί.

Ο δικαστής, ο διαβόητος αντικομμουνιστής και ακροδεξιός Ίρβινγκ Κάουφμαν, εξηγούσε, σε ένα κρεσέντο παραλογισμού, γιατί το «έγκλημα» των Ρόζενμπεργκ ήταν χειρότερο από δολοφονία: «…το να βάζεις στα χέρια των Ρώσων μια ατομική βόμβα έχει ήδη προκαλέσει, κατά την άποψή μου, την κομουνιστική επίθεση στην Κορέα, με αποτέλεσμα οι νεκροί να υπερβαίνουν τους 50.000 και ποιος ξέρει τι μπορεί εκατομμύρια ακόμη αθώοι άνθρωποι να πληρώσουν για την προδοσία σας». Οι Ρόζενμπεργκ κρίθηκαν ένοχοι και έπρεπε να εκτελεστούν. Η καταδίκη τους θα λειτουργούσε ως παραδειγματισμός για χιλιάδες άλλους που εναντιώνονταν στα φιλοπόλεμα σχέδια των ΗΠΑ. Όπως ήταν φυσικό η έφεση που ασκήθηκε δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα.

Πολύ χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Τζούλιους Ρόζενμπεργκ μετά την ανακοίνωση της ποινής: «Η θανατική ποινή δεν με εκπλήσσει. Έτσι έπρεπε να γίνει. Έπρεπε να υπάρξει μία "υπόθεση Ρόζενμπεργκ", γιατί έπρεπε να ενταθεί η υστερία στην Αμερική για να δικαιολογηθεί ο πόλεμος της Κορέας. Έπρεπε να επικρατήσει υστερία και πανικός στην Αμερική για να πάρουν άδεια να αυξήσουν τους πολεμικούς προϋπολογισμούς. Και έπρεπε να μαχαιρώσουν κατάκαρδα την Αριστερά και να τους πουν ότι δεν θα ξεμπερδεύεις γρήγορα με ελαφριές ποινές, αλλά θα σε σκοτώσουμε!»

Για δύο περίπου χρόνια αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον κόσμο ένα κίνημα διαμαρτυρίας με σκοπό να μην εφαρμοστεί η ποινή του θανάτου. Τεράστιες διαδηλώσεις συμπαράστασης στους Ρόζενμπεργκ οργανώθηκαν. Διάσημοι επιστήμονες, καλλιτέχνες και διανοούμενοι με επιστολές τους ζήτησαν τη μετατροπή της ποινής. Ανάμεσά τους ο Αϊνστάιν, ο Σαρτρ, ο Πικάσο, ο Μπρεχτ (που και ο ίδιος πέρασε το κατώφλι της Επιτροπή Αντιαμερικανικής Δράσης για ανάκριση).

Στις 19 Μάρτη του 1953 το ζεύγος Ρόζενμπεργκ εκτελέστηκε στην ηλεκτρική καρέκλα. Έξω από τις φυλακές, χιλιάδες διαδηλωτές επί μέρες, μέχρι την τελευταία στιγμή απαιτούσαν τη σωτηρία του ζευγαριού.

Τα παιδιά τους (Ρόμπερτ και Μίτσελ) υιοθετήθηκαν από τον δάσκαλο, τραγουδοποιό και μέλος του ΚΚ ΗΠΑ, Άμπελ Μίροπολ

Τελευταίες αποκαλύψεις

Τα τελευταία χρόνια ήρθαν στο φως στοιχεία πως η κατηγορία κατασκευάστηκε στα άδυτα του FBI και πολλά από τα ντοκουμέντα και τις μαρτυρίες που παρουσιάστηκαν στη δίκη ήταν ψεύτικα. Οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ παραδέχτηκαν πως ακόμα κι αν οι Ρόζενμπεργκ έδωσαν πληροφορίες για την ατομική βόμβα στους Σοβιετικούς, αυτές ήταν επουσιώδεις. Εξάλλου πολλές πληροφορίες σχετικές με τα σχέδια της ατομικής βόμβας ήταν ήδη γνωστές στους Σοβιετικούς. Ειδικά για την Εθελ, μέσα από τα ίδια έγγραφα, ο ενεργός ρόλος της απουσιάζει.

Οι «πολύτιμες» μυστικές πληροφορίες που ισχυρίστηκε ότι έδωσε ο Γκρίνγκλας στο ζεύγος, κατέθεσε ότι τις συνέλεξε απλώς… παρακολουθώντας συζητήσεις επιστημόνων στο Κέντρο Ατομικών Ερευνών του Λος Άλαμος. Φυσικά αυτές οι συζητήσεις αφορούσαν εξειδικευμένες πληροφορίες και απαιτούσαν ιδιαίτερες γνώσεις φυσικής και δε διέθετε ο Γκρίνγκλας. Τέτοια αξιοπιστία!

Ο ίδιος ο Γκρίνγκλας, το 2000, δήλωσε ότι αναγκάστηκε να καταθέσει ψευδώς εναντίον της αδερφής του και του γαμπρού του για να προστατεύσει την ίδια την σύζυγό του και τα παιδιά του. Ένας από τους όρους που έθεσε ήταν να μη συλληφθεί η σύζυγός του. Έτσι γλίτωσε τη θανατική ποινή και καταδικάστηκε σε μερικά χρόνια φυλάκιση.

Ουσιαστικά οι Ρόζενμπεργκ καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν γιατί αρνήθηκαν να «συνεργαστούν» με τις αρχές. Αντιθέτως, ο Κλάους Φουκς, ο πυρηνικός φυσικός που αποδείχθηκε πως ήταν διπλός πράκτορας και έδωσε σημαντικές πληροφορίες στους Σοβιετικούς, συνεργάστηκε με τις αμερικανικές αρχές και καταδικάστηκε σε λίγα χρόνια φυλάκιση, γλιτώνοντας την εσχάτη των ποινών.